Piłsudski Józef (1867 - 1935)

Działacz niepodległościowy, naczelnik państwa, marszałek Polski, polityk, mąż stanu.
Honorowy Obywatel Gdyni od 1928 r.

Pochodził z ziemiańskiej rodziny o bardzo silnych tradycjach patriotycznych. Wysłany na studia do Charkowa, prowadził działalność niepodległościową wśród studentów. Podejrzany o udział w spisku na życie cara, skazany został na zesłanie. Na Syberii przebywał od 1887 do 1892 roku. Po powrocie wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. Był twórcą Organizacji Bojowej PPS i współtwórcą Związku Walki Czynnej, na bazie której powołana została organizacja o charakterze paramilitarnym - Związek Strzelecki. W grudniu 1912 r. wyznaczony został na komendanta polskich oddziałów paramilitarnych tworzonych w Galicji. Po wybuchu I wojny światowej ogłosił mobilizację wszystkich oddziałów strzeleckich - ale nie powiodła się próba wywołania powstania w Królestwie. Udało się natomiast zorganizować Legiony Polskie przy armii austriackiej. W latach 1914 - 1916 był dowódcą I Brygady Legionów: po kryzysie przysięgowym Legionów, uznany przez okupacyjne władze niemieckie za jego głównego inspektora, internowany został w Magdeburgu. Do Warszawy powrócił 10 listopada 1918 r. i powołany na Tymczasowego Naczelnika Państwa. W marcu 1920 roku mianowany został marszałkiem. Podczas wojny z bolszewikami w 1920 r. dał się poznać jako doskonały strateg. Po zabójstwie prezydenta Gabriela Narutowicza wycofał się z życia politycznego. Na scenę powrócił w sposób gwałtowny i radykalny - dokonując zamachu stanu w maju 1926 roku. W nowym rządzie sprawował funkcje ministra wojny i generalnego inspektora sił zbrojnych. (odrzucił proponowaną mu prezydenturę). Był też dwukrotnie premierem.

Dla Gdyni najważniejszy był rozkaz Marszałka: "Z dniem 28 listopada 1918 roku rozkazuję utworzyć marynarkę polską". Miasto odwiedził dwukrotnie: w roku 1928, gdy dwa statki "Żeglugi Polskiej" otrzymywały imiona córek Piłsudskiego: Jadwigi i Wandy; oraz w roku 1931, podczas powrotu ORP "Wicher" po kuracji na Maderze.

12 marca 1928 r. odbyło się posiedzenie kolegium magistrackiego z udziałem zastępcy burmistrza, Ewerta-Krzemieniewskiego, które jednomyślnie podjęło uchwałę o nadaniu honorowego obywatelstwa miasta Gdyni "panu Marszałkowi Ministrowi Wojsk Józefowi Piłsudskiemu".

Dyplom obywatelstwa honorowego zamówiono u artysty Mariana Mokwy. W skład delegacji, która wręczyła 12 września 1928 r. obywatelstwo honorowe Marszałkowi J. Piłsudskiemu byli Stanisław Szponar i Franciszek Grzegorzewski z Rady Miejskiej oraz Ewert-Krzemieniewski z ramienia Magistratu.

Na dyplomie wręczonym Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu widniała treść: "Pierwszemu Marszałkowi Polski Józefowi Piłsudskiemu, Magistrat Miasta Gdyni ma zaszczyt przyznać za zgodą Rady Miasta Obywatelstwo Honorowe, w dowód wdzięczności za pieczę nad miastem i portem Gdynia, której rozwoju i przyszłości broni Wódz z oddaną jemu Marynarką Wojenną" (źródło: Rocznik Gdyński nr 12).