Gdyńskie konserwacje – praktyczny informator

Drzwi wewnętrzne

Mniej widocznymi w architekturze, ale niezbędnymi funkcjonalnie elementami budynków zabytkowych różnych okresów są drzwi wewnętrzne. Często są to indywidualnie zaprojektowane rozwiązania o stylistyce dostosowanej do przestrzeni wnętrza oraz architektury całego budynku.
W Gdyni, we wnętrzach gmachów użyteczności publicznej oraz kamienicach zachowały się przykłady ozdobnych drzwi w sieniach, które oddzielały korytarze wejściowe do holów lub klatek schodowych. Na ogół stosowano drzwi dwuskrzydłowe, wahadłowe, o dużych przeszkleniach. Czasem były to całe przeszklone ścianki z rozwieranymi lub wahadłowymi drzwiami. Przeszklenia miały doświetlać pomieszczenia oraz umożliwiać użytkownikom swobodne korzystanie bez obawy o uderzenie skrzydłem osoby po drugiej stronie.
Inną grupą drzwi wewnętrznych są drzwi z klatek schodowych do mieszkań, które jako elementy wspólnej przestrzeni zawsze stanowiły spójny i harmonijny element wystroju wnętrza budynku. Ponadto w architekturze modernistycznej w reprezentacyjnych pomieszczeniach i eleganckich mieszkaniach stosowano czasem drzwi przesuwne, które można było schować w specjalnie zaprojektowaną ściankę, modyfikując przestrzeń użytkową wnętrza.
Nawet proste z pozoru drzwi modernistyczne nie były pozbawione dyskretnej dekoracji, którą stanowiły drobne detale, takie jak np. płyciny obramowane ciemnymi listwami lub okleiny drewniane, których wzory słojów stanowiły zawsze przemyślaną kompozycję. Stosowano też niekiedy zestawienie okleiny drewnianej w różnych kolorach, a dekorację tworzył rysunek struktury naturalnego drewna okleiny.
Ważną rolę odgrywały również detale użytkowe takie jak mosiężne, a z czasem aluminiowe antaby, klamki, pochwyty, wizjery, wizytowniki, tabliczki numerowe, oprawy dzwonków, skrzynki na listy itp. Niektóre z nich produkowano masowo, np. w popularnej w latach 30. XX w. Fabryce Okuć Budowlanych Odlewni Metali „Bracia Lubert”. Inne, takie jak np. klamki w stylu art deco z d. Banku Polskiego przy ul. 10 Lutego 20-22, były indywidualnymi dziełami sztuki. Wszystkie stanowiły starannie zaprojektowane elementy o artystycznej, kulturowej i użytkowej wartości.
Obecnie ze względu na łatwość demontażu, dostępność zamienników lub zużycie, oryginalna stolarka drzwiowa oraz jej drobne elementy uzupełniające są zagrożone wymianą, pomimo tego, że nadają się do renowacji. Usuwanie historycznych drzwi i detali powoduje jednak zawsze dużą stratę dla dziedzictwa kulturowego.

Historyzujące drzwi wewnętrzne w gmachu Biura Budowy Portu przy ul. Waszyngtona 38, koniec lat 20. XX w.

Drzwi do mieszkań w głównej klatce schodowej budynku przy ul. 3 Maja 27-31, lata 30. XX w.

Płytowe drzwi z dekoracją rombów ułożonych ze słojów drewna, sala rozpraw w budynku Sądu Rejonowego przy pl. Konstytucji 5.

Przesuwne drzwi pomiędzy pokojami w willi w Orłowie, w trakcie prac restauratorskich.

Klamka w stylu art deco, drzwi wewnętrzne w gmachu d. Banku Polskiego przy ul. 10 Lutego 20-22.

Modernistyczna klamka-kula produkowana przez wytwórnię „Bracia Lubert”, drzwi wewnętrzne w kamienicy Spółki „Pantarei” przy ul. Abrahama 37.

Modernistyczne drzwi wewnętrzne w kamienicy Reicha i Birnbauma przy ul. Abrahama 28, lata 30. XX w.

Wizjer oraz oprawa na wizytówkę, drzwi mieszkania w domu Bronisławy i Antoniego Konopków przy ul. Słupeckiej 9.

Opracowanie tekstu i zdjęcia: Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków

Opublikowano: 04.06.2020 10:58
Autor: Karolina Szypelt (k.szypelt@gdynia.pl)
Zmodyfikowano: 04.06.2020 11:15
Zmodyfikował: Karolina Szypelt