1418 (1118) 2020-07-31 - 2020-08-13

Gdyńskie konserwacje – praktyczny informator – cz. 9 – Posadzki z płytek ceramicznych

W Gdyni, szczególnie w architekturze międzywojennej i powojennej, dekoracyjnie zakomponowane posadzki z płytek ceramicznych były jednymi z najważniejszych elementów aranżacji wnętrz. Szeroki wybór ceramicznych płytek o rozmaitych wymiarach, wykrojach i barwach pozwalał na uzyskanie niezliczonej ilości wyjątkowych kompozycji i rozwiązań plastycznych.

Najbardziej rozpowszechnione w Gdyni były kwadratowe, sześcio- i ośmioboczne płytki oraz tzw. gorseciki, czyli oryginalnie wykrojone płytki o zaokrąglonych bokach (dwóch wklęsłych i dwóch wypukłych). Pola wykonane z nierzadko setek lub tysięcy, wielobarwnych płytek ceramicznych tworzyły zazwyczaj bardzo indywidualne, najczęściej geometryczne, motywy dekoracyjne.
Ten rodzaj materiału stosowano głównie w strefach wejściowych i klatkach schodowych wielorodzinnych budynków mieszkalnych oraz gmachów użyteczności publicznej. Posadzki ceramiczne pojawiały się ponadto we wnętrzach lokali mieszkaniowych, najczęściej w korytarzach i łazienkach.
Dziś historyczne posadzki z płytek ceramicznych, dzięki dużej odporności na ścieranie, noszą zazwyczaj niewielkie ślady zużycia. Najczęstszym problemem są uszkodzenia mechaniczne i ubytki, które są jednak możliwe do naprawy i uzupełnienia. Podstawą tego typu prac jest dobranie analogicznego materiału, czyli płytek pasujących wymiarami i kolorami do historycznych.
Mieszkańcy i użytkownicy wielu budynków zabytkowych w Gdyni niejednokrotnie dokładali starań w celu zachowania i renowacji autentycznego wystroju wnętrz, w tym posadzek z płytek ceramicznych. Dzięki temu w wielu miejscach przetrwał ślad tradycyjnego rzemiosła oraz wyjątkowy klimat epoki, w której architektura Gdyni się kształtowała.

Posadzka z tzw. gorsecików w strefie wejściowej w budynku na Kamiennej Górze, detal
Posadzka z tzw. gorsecików w strefie wejściowej w budynku na Kamiennej Górze, detal

Posadzka w holu budynku na Działkach Leśnych, geometryczny motyw dekoracyjny skomponowany z czarno-białych gorsecików
Posadzka w holu budynku na Działkach Leśnych, geometryczny motyw dekoracyjny skomponowany z czarno-białych gorsecików

Posadzka w korytarzu budynku na Działkach Leśnych, detal różnobarwnych tzw. irysków, czyli płytek kwadratowych o długości boku 2 cm
Posadzka w korytarzu budynku na Działkach Leśnych, detal różnobarwnych tzw. irysków, czyli płytek kwadratowych o długości boku 2 cm
Posadzka w hali łukowej zespołu Miejskich Hal Targowych z informacją o producencie, wykonana z masywnych kwadratowych dziewięciodzielnych płytek ceramicznych
Posadzka w hali łukowej zespołu Miejskich Hal Targowych z informacją o producencie, wykonana z masywnych kwadratowych dziewięciodzielnych płytek ceramicznych
Posadzka w d. hali odpraw Dworca Morskiego, ob. Muzeum Emigracji przy ul. Polskiej 1, wykonana z płytek kwadratowych o wymiarach 5x5 cm
Posadzka w d. hali odpraw Dworca Morskiego, ob. Muzeum Emigracji przy ul. Polskiej 1, wykonana z płytek kwadratowych o wymiarach 5x5 cm

Posadzka w powojennym budynku mieszkalnym na Kamiennej Górze, wykonana z drobnych wielobarwnych płytek sześciobocznych
Posadzka w powojennym budynku mieszkalnym na Kamiennej Górze, wykonana z drobnych wielobarwnych płytek sześciobocznych
Posadzka w przejściu bramnym budynku przy ul. 3 Maja 27-31, jedna z najbardziej efektownych posadzek z gorsecików zachowana w Gdyni
Posadzka w przejściu bramnym budynku przy ul. 3 Maja 27-31, jedna z najbardziej efektownych posadzek z gorsecików zachowana w Gdyni

Posadzka w holu kamienicy przy ul. 10 Lutego 5, geometryczny motyw dekoracyjny skomponowany z wielobarwnych irysków
Posadzka w holu kamienicy przy ul. 10 Lutego 5, geometryczny motyw dekoracyjny skomponowany z wielobarwnych irysków

Posadzka na podestach klatki schodowej w budynku na Wzgórzu Św. Maksymiliana
Posadzka na podestach klatki schodowej w budynku na Wzgórzu Św. Maksymiliana

10.	Rekonstrukcja międzywojennego wyposażenia łazienki w Minimuzeum przy ul. 3 Maja 27-31, na potrzeby aranżacji przestrzeni odtworzono ze zdemontowanych oryginalnych gorsecików kompozycję posadzki. Każdy z ponad tysiąca wykorzystanych do tego celu elementów oczyszczono i ułożono.

Rekonstrukcja międzywojennego wyposażenia łazienki w Minimuzeum przy ul. 3 Maja 27-31, na potrzeby aranżacji przestrzeni odtworzono ze zdemontowanych oryginalnych gorsecików kompozycję posadzki. Każdy z ponad tysiąca wykorzystanych do tego celu elementów oczyszczono i ułożono.

Opracowanie tekstu: Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków
Zdjęcia: Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków i B. Ponikiewski

ikona