Ulgi w przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 1138 z późn.zm.) oraz Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2002 r. w sprawie rodzajów dokumentów poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1737 z późn.zm.)
Stan prawny na dzień 16.02.2015 r.    

Uprawnienia do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego przysługują w klasie 2 wyłącznie w określonych kategoriach pociągów i na podstawie określonych rodzajów biletów. Osoba uprawniona do ulgowego przejazdu w klasie 2 na podstawie biletów jednorazowych korzystająca z przejazdu w klasie 1 zobowiązana jest do uiszczenia dopłaty w wysokości stanowiącej różnicę między należnością za pełnopłatny przejazd w klasie 1 a należnością za pełnopłatny przejazd w klasie 2.

I. Dzieci i młodzież dotknięte inwalidztwem lub niepełnosprawne (na podstawie biletów jednorazowych lub miesięcznych imiennych) oraz jedno z rodziców lub opiekun dzieci i młodzieży dotkniętych inwalidztwem lub niepełnosprawnych (na podstawie biletów jednorazowych) uprawnieni są do ulgi 78% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego oraz autobusowego.
Uprawnienie to obejmuje wyłącznie przejazd z miejsca zamieszkania lub miejsca pobytu do przedszkola, szkoły, szkoły wyższej, placówki opiekuńczo-wychowawczej, placówki oświatowo-wychowawczej, specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego, specjalnego ośrodka wychowawczego, ośrodka umożliwiającego dzieciom i młodzieży spełnianie obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, ośrodka rehabilitacyjno-wychowawczego, domu pomocy społecznej, ośrodka wsparcia, zakładu opieki zdrowotnej, poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, a także na turnus rehabilitacyjny - i z powrotem.

Dokumentami poświadczającymi uprawnienie do korzystania z ulgi są odpowiednio:

1. dla dzieci i młodzieży uczęszczających do przedszkola, szkoły, szkoły wyższej albo ośrodka lub placówki o charakterze oświatowym:
   • legitymacja przedszkolna dla dziecka niepełnosprawnego,
   • legitymacja szkolna dla uczniów dotkniętych inwalidztwem lub niepełnosprawnych,
   • legitymacja szkolna albo studencka wraz z jednym z dokumentów wymienionych powyżej,  
2. dla dzieci i młodzieży nie uczęszczających do przedszkola, szkoły, szkoły wyższej albo ośrodka lub placówki o charakterze oświatowym:
   • legitymacja osoby niepełnosprawnej, która nie ukończyła 16 roku życia, wystawiona przez uprawniony organ,
   • legitymacja osoby niepełnosprawnej, wystawiona przez uprawniony organ,
   • orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo wypis z treści orzeczenia lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stwierdzający częściową niezdolność do pracy, całkowitą niezdolność do pracy, całkowitą niezdolność do pracy i niezdolność do samodzielnej egzystencji albo niezdolność do samodzielnej egzystencji,
   • orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stwierdzające częściową niezdolność do pracy, całkowitą niezdolność do pracy, całkowitą niezdolność do pracy i niezdolność do samodzielnej egzystencji albo niezdolność do samodzielnej egzystencji.
   Przy przejazdach do i z jednostek udzielających świadczeń zdrowotnych albo pomocy społecznej bądź organizujących turnusy rehabilitacyjne, wraz z jednym z wymienionych wyżej dokumentów, wymagane jest zaświadczenie (zawiadomienie, skierowanie) określające odpowiednio:
   • termin i miejsce badania, leczenia, konsultacji, zajęć rehabilitacyjnych, zajęć terapeutycznych albo pobytu w ośrodku wsparcia, domu pomocy społecznej lub na turnusie rehabilitacyjnym,
   • potwierdzenia stawienia się na badania, konsultację, zajęcia rehabilitacyjne, zajęcia terapeutyczne.
3. dla jednego z rodziców lub opiekuna dzieci i młodzieży dotkniętych inwalidztwem lub niepełnosprawnych są :
   • dokumenty podopiecznych wymienione powyżej jeżeli przejazd odbywa się wraz z dzieckiem,  
   • zaświadczenie wydane przez przedszkole, szkołę, szkołę wyższą, ośrodek lub placówkę o charakterze oświatowym albo placówkę opiekuńczo - wychowawczą (wg ministerialnego wzoru) - jeżeli przejazd odbywany jest po dziecko lub po jego odwiezieniu.

II. Osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji uprawnione są do ulgi 49% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych i autobusowego w komunikacji zwykłej oraz do ulgi 37% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach innych niż osobowe oraz autobusowego w komunikacji innej niż zwykła, na podstawie biletów jednorazowych. Dokumentami poświadczającymi uprawnienia do korzystania z tych ulg jest jedno z zaświadczeń:

• wypis z treści orzeczenia komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia, stwierdzający zaliczenie do I grupy inwalidów (wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem umożliwiającym stwierdzenie tożsamości),
• wypis z treści orzeczenia wojskowej komisji lekarskiej, komisji lekarskiej podległej Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji albo Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego albo Szefowi Agencji Wywiadu, stwierdzający zaliczenie do I grupy inwalidztwa (wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem umożliwiającym stwierdzenie tożsamości),
• orzeczenie lekarza orzecznika ZUS albo wypis z treści orzeczenia lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stwierdzający całkowitą niezdolność do pracy i niezdolność do samodzielnej egzystencji albo niezdolność do samodzielnej egzystencji (wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem umożliwiającym stwierdzenie tożsamości),
• orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stwierdzające całkowitą niezdolność do pracy i niezdolność do samodzielnej egzystencji albo niezdolność do samodzielnej egzystencji (wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem umożliwiającym stwierdzenie tożsamości),
• zaświadczenie ZUS, stwierdzające wyrokiem sądu do I grupy inwalidów bądź uznanie niezdolności do samodzielnej egzystencji (wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem umożliwiającym stwierdzenie tożsamości),
• wypis z treści orzeczenia lekarza rzeczoznawcy Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS), stwierdzający niezdolność do samodzielnej egzystencji (wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem umożliwiającym stwierdzenie tożsamości),
• wypis z treści orzeczenia komisji lekarskiej KRUS, stwierdzający niezdolność do samodzielnej egzystencji (wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem umożliwiającym stwierdzenie tożsamości),
• zaświadczenie KRUS, stwierdzające zaliczenie wyrokiem sądu do I grupy inwalidztwa bądź uznanie niezdolności do samodzielnej egzystencji (wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem umożliwiającym stwierdzenie tożsamości),
• legitymacja emeryta - rencisty wojskowego wydana przez właściwy organ emerytalny podległy Ministrowi Obrony Narodowej, z wpisem o zaliczeniu do I grupy inwalidztwa (wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem umożliwiającym stwierdzenie tożsamości),
• legitymacja emeryta - rencisty policyjnego wydana przez właściwy organ emerytalny podległy odpowiednio ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, Ministrowi Sprawiedliwości albo Ministrowi Obrony Narodowej z wpisem o zaliczeniu do I grupy inwalidztwa lub stwierdzającym niezdolność do samodzielnej egzystencji (wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem umożliwiającym stwierdzenie tożsamości),
• legitymacja osoby niepełnosprawnej, stwierdzająca znaczny stopień niepełnosprawności, wystawiona przez uprawniony organ (w Gdyni tym organem jest Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności).

III. Osoby niewidome, jeśli nie są uznane za osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji uprawnione są do ulgi 37% a osoby niewidome uznane za niezdolne do samodzielnej egzystencji do 93% ulgi przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego oraz autobusowego lub 51% ulgi przy przejazdach w pociągach innych niż osobowe oraz komunikacją autobusową w komunikacji innej niż zwykła, na podstawie biletów jednorazowych lub miesięcznych imiennych. Dokumentami poświadczającymi uprawnienie do korzystania z tej ulgi są dokumenty wymienione przy ulgach dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, stwierdzające całkowitą niezdolność do pracy albo inwalidztwo II grupy lub niezdolność do samodzielnej egzystencji albo inwalidztwo I grupy z powodu stanu narządu wzroku, legitymacja osoby niepełnosprawnej stwierdzająca umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności z powodu stanu narządu wzroku albo orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności wystawione przez uprawniony organ.  

IV. Przewodnik lub opiekun towarzyszący w podróży osobie niewidomej albo osobie niezdolnej do samodzielnej egzystencji uprawniony jest do ulgi 95% przy przejazdach środkami publicznego transportu kolejowego oraz autobusowego, na podstawie biletów jednorazowych. Dokumentem poświadczającym uprawnienie do korzystania z ulgi jest jeden z dokumentów osoby niewidomej lub niezdolnej do samodzielnej egzystencji.

V. Emeryci i renciści oraz ich współmałżonkowie, na których pobierane są zasiłki rodzinne, uprawnieni są do dwóch przejazdów w ciągu roku z ulgą 37% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych, pospiesznych i ekspresowych. Dokumentami poświadczającymi uprawnienie do korzystania z tej ulgi są zaświadczenia (wg ministerialnego wzoru) wydane przez:

• terenowe jednostki Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów,
• regionalne komisje emerytów i rencistów NSZZ "Solidarność",
• Niezależny Krajowy Związek Zawodowy w Polsce "Solidarność Weteranów Pracy",
• Zarząd Główny i oddziały terenowe Stowarzyszenia Emerytów i Rencistów "Solidarność - 80",
• wojewódzkie i regionalne rady weteranów pracy Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych,
• Niezależny Związek Przyszłych i Obecnych Emerytów i Rencistów "Weterani Pacy",
• zarządy wojewódzkie Stowarzyszenia Emerytów i Rencistów Policyjnych,  
• zarządy i koła Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego,
• okręgowe sekcje emerytów i rencistów Związku Nauczycielstwa Polskiego,
• Związek Zawodowy Pracowników Najwyższej Izby Kontroli,
• Komisję Krajową i zarządy regionów Chrześcijańskiego Związku Zawodowego "Solidarność" im. Księdza Jerzego Popiełuszki,
• zarządy wojewódzkie Związku Emerytów i Rencistów Pożarnictwa Rzeczypospolitej Polskiej,
• oddziały wojewódzkie Związku Żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego,
• terenowe jednostki Krajowego Związku Emerytów i Rencistów Służby Więziennej

dla osób uprawnionych należących i nie należących do tych organizacji.
Dokumenty, o których mowa wyżej okazuje się wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem umożliwiającym stwierdzenie tożsamości.

Niezależnie od ulg wymienionych powyżej, dzieci i młodzież niepełnosprawna mają prawo do następujących ulg:

1. Dzieci w wieku do 4 lat uprawnione są:
   • do ulgi 100% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego na podstawie biletów jednorazowych,
   • do ulgi 78% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego, w komunikacji zwykłej i przyspieszonej, na podstawie biletów jednorazowych,
   • do ulgi 100% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego w komunikacji zwykłej i przyspieszonej, na podstawie biletów jednorazowych, pod warunkiem nie korzystania przez dziecko z oddzielnego miejsca do siedzenia. Dokumentem poświadczającym uprawnienie do tej ulgi jest dokument stwierdzający wiek dziecka.
2. Dzieci w wieku powyżej 4 lat do rozpoczęcia odbywania obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego uprawnione są:
   • do ulgi 37% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych, pospiesznych i ekspresowych, na podstawie biletów jednorazowych,
   • do ulgi 37% przy przejazdach środkami publicznego transportu autobusowego w komunikacji zwykłej i przyspieszonej, na podstawie biletów jednorazowych. Dokumentem poświadczającym uprawnienie do tej ulgi jest:
   • dokument stwierdzający wiek dziecka,
   • w przypadku odroczenia spełnienia obowiązku szkolnego - zaświadczenie wydane przez dyrektora publicznej szkoły podstawowej,
   • legitymacja przedszkolna dla dziecka niepełnosprawnego.
3. Dzieci i młodzież w okresie od rozpoczęcia odbywania obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego do ukończenia gimnazjum, szkoły ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej - publicznej lub niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej, nie dłużej niż do ukończenia 24 roku życia uprawniona jest:
   • do ulgi 37% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych, pospiesznych i ekspresowych, na podstawie biletów jednorazowych,
   • do ulgi 49% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych i pospiesznych, na podstawie imiennych biletów miesięcznych,
   • do ulgi 49% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego w komunikacji zwykłej i przyspieszonej, na podstawie biletów imiennych miesięcznych. Dokumentem poświadczającym uprawnienie do tej ulgi jest legitymacja szkolna.
4. Studenci do ukończenia 26 roku życia uprawnieni są:
   • do ulgi 51% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych i pospiesznych, na podstawie imiennych biletów miesięcznych,
   • do ulgi 51% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych, pospiesznych i ekspresowych, na podstawie biletów jednorazowych.
     Dokumentem poświadczającym uprawnienie do tych ulg jest legitymacja studencka wydana przez polską szkołę wyższą, legitymacja słuchacza kolegium lub międzynarodowa legitymacja studencka International Student Identity Card (ISIC) okazywana wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem umożliwiającym stwierdzenie tożsamości i wieku osoby uprawnionej.  
   • do ulgi 51% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego w komunikacji zwykłej i przyspieszonej, na podstawie biletów imiennych miesięcznych szkolnych. Dokumentem poświadczającym uprawnienie do tej ulgi jest legitymacja studencka wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem umożliwiającym stwierdzenie tożsamości i wieku osoby uprawnionej.