Gdyński modernizm - nowoczesność i styl

Modernizm, to styl w architekturze europejskiej lat 20 i 30 XX w., kiedy powstawała Gdynia. Cechowała go szlachetna prostota, funkcjonalizm, nowoczesne rozwiązania konstrukcyjne. Styl ten zrodził architekturę piękną i zarazem przyjazną człowiekowi, stwarzającą nieznany wcześniej komfort mieszkania i pracy.Charakterystyczne, zarówno dla projektowanych i realizowanych wówczas gdyńskich kamienic, eleganckich willi i pensjonatów były wielkie przeszklone powierzchnie nadające budynkom szczególną lekkość i jasność. Ale modernistyczna zabudowa Gdyni, to także gmachy użyteczności publicznej czy  portowe magazyny,  które  miały również wspomniane walory.  Styl, dzięki któremu Gdynia różni się od starych pomorskich miast, to liczne marynistyczne odniesienia: okrągłe okna, nawiązujące do okrętowych bulajów, obłe lub ostre bryły budynków, przypominające kadłuby statków, nadbudówki, których pierwowzorem był mostek kapitański, czy zewnętrzne schody jak statkowe  trapy…Autorami projektów byli najlepsi polscy architekci, którzy stworzyli tu wiele wybitnych dzieł, stanowiących dziś klasyczne, podręcznikowe  przykłady stylu modernistycznego. Niewiele jest w Europie tak wielkich, zwartych zespołów architektury modernistycznej jak w Gdyni.





Najważniejsze cechy kamienicy modernistycznej na przykładzie budynku przy skrzyżowaniu ul. 3 Maja i 10 Lutego w Gdyni
proj. St. Ziołowski (realizacja w latach 1936 - 38)



1. żelbetowa konstrukcja szkieletowa ścian
2. przeszklony parter nadający lekkości
3. cofnięte górne kondygnacje zmniejszające optycznie bryłę
4. półokrągła wieżyczka jak mostek kapitański
5. wykusz z widokiem na morze
6. maszt flagowy jak na okręcie
7. okładzina elewacji z płyt wapienia
8. kamienne obramienia okien
9. wygodne loggie ze skrzynkami na kwiaty
10. brama wjazdowa na podwórze
11. podziemny garaż



Mapa modernistycznych budynków




Legenda:



1. Budynek Sądu Rejonowego , pl. Konstytucji 5 Zaprojektowany przez Z.Karpińskiego, T. Sieczkowskiego i R. Sołtyńskiego, zbudowany w 1936 r. Ten gmach dzięki awangardowa, śmiałej  architekturze i dziś jest jednym z symboli nowoczesnej Gdyni




2. Zespół Hali Targowej, ul. Wójta Radtkego 38 Kompleks budynków o charakterystycznej bryle powstał w latach 1936-38 wg projektu Jerzego Muellera i Stefana Reychmana. Zwraca uwagę unikalna konstrukcja głównej hali, która uważana jest za jeden z ciekawszych budynków architektury polskiej okresu międzywojennego.



3. Budynek ZUS, ul. 10 Lutego 24 Zaprojektowany przez Romana Piotrowskiego jako siedziba Zakładu ubezpieczeń Społecznych, zrealizowany w latach 1935 – 36. Jeden z symboli modernistycznej  architektury Gdyni. Charakterystyczna dla stylu – duża powierzchnia okien, jasna elewacja , prosta forma. Po wojnie był siedzibą Polskich Linii Oceanicznych. Obecnie mieści się tu część Urzędu Miasta Gdyni, Informacja Miejska i Gdyńskie Centrum Wspierania Przedsiębiorczości. 

4. Dom Mieszkalny Funduszu Emerytalnego BGK, ul. 3 Maja 27-31, ul. Batorego 36 Kamienica mieszkalna Funduszu Emerytalnego Banku Gospodarstwa Krajowego. Była największym budynkiem mieszkalnym przedwojennej Gdyni. Wzniesiona została w trzech etapach w latach 1935-38 wg projektu Stanisława Ziołowskiego. Elewacje wykończone są płytami wapiennymi i szlachetnymi tynkami.

Szczegóły: tutaj

5. Dom Marynarza, ul. Jana z Kolna 27 

6. Dom Marynarza Szwedzkiego, ul. Jana z Kolna 25 Budynek zbudowano w latach 1935-36 wg projektu Stanisława Płoskiego. Mieścił się tu konsulat, kaplica i hotel. Tę samą funkcję pełni też dzisiaj.

7. Kamienica Hundsdorffów, ul. Starowiejska 7/Abrahama 2 Budynek mieszkalno-usługowy, zaprojektowany przez Mariana Maślińskiego dla Juliusza Hunsdorffa. Zbudowany w latach 1932-35. Jest to jedna z pierwszych gdyńskich kamienic o ekspresyjnej owalnej formie narożnika.

8. Kamienica Zygmunta Peszkowskiego, Skwer Kościuszki 14

9. Kamienica A. Jurkowskiego, Skwer Kościuszki 16 Kamienica zbudowana w latach 1937-38 dla profesora Uniwersytetu Poznańskiego Adama Jurkowskiego. Projektantem był Zbigniew Kupiec. Budynek wyróżnia się modernistyczną formą z okładziną elewacji wykonaną z żółtych płytek ceramicznych.



10. Kamienica Pręczkowskich, Skwer Kościuszki 10-12 Jedna z pierwszych, modernistycznych kamienic realizowana etapami w latach 1928 – 1937. Projektant – Tadeusz Jędrzejewski zastosował zaokrąglenia ścian nawiązujące do architektury okrętowej i wieżyczkę kojarzącą się z mostkiem kapitańskim.





11. Dom Żeglarza Polskiego, al. Jana Pawła II 3 Zaprojektowany przez Bohdana Damięckiego i Tadeusza Sieczkowskiego – jeden z najbardziej charakterystycznych zabytków Gdyni. Zbudowany na Molo Południowym rok przed wybuchem II wojny światowej miał być  centrum żeglarstwa, ale nigdy tej funkcji nie pełnił. Dziś jest tu Wydział Nawigacyjny Akademii Morskiej z ogólnodostępnym planetarium i pływalnią.



12. Kamienica firmy „Paged” ul. Świętojańska 44




13. Kamienica Orłowskich, ul. Świętojańska 68
Zbudowana w 1936r. zwraca uwagę rzeźbiarska bryłą, na którą składają się dwie przenikające części. Charakterystyczna elewacja z kamiennych płyt piaskowca. Przed wojną na parterze znajdował się elegancki dom towarowy, dziś – salon prasy i ksiązki.




14. Kamienica Krenskich, ul. Świętojańska 55/ul. Żwirki i Wigury 4 Kamienica zbudowana w 1939 r dla rodziny Krenskich wg projektu Zbigniewa Kupca i Tadeusza Kossaka. Prace wykończeniowe przy budynku przerwała II wojna światowa i ukończono je dopiero po 1945 r. W prostej bryle wyróżniają się wąskie, pionowe lizeny oraz "falujące" balkony od strony ul. Żwirki i Wigury.




15. Dom wielorodzinny "Opolanka" ul. Piotra Skargi 9

Budynek w centralnym miejscu Kamiennej Góry, zbudowany w latach 1936-39 wg projektu W. Prochaski. Wyróżnia się dynamiczną bryłą z zaokrąglonymi narożnikami.

16. Willa Juliana Rummla, ul. Mickiewicza 34

17. Willa Ala, ul. Sienkiewicza 27

18. Budynek mieszkalno – biurowy firmy „Gdynika”, ul. Sienkiewicza 39


19. Budynek biurowy firmy POLSKAROB ul. Korzeniowskiego 8/10
Jeden z nielicznych budynków biurowych na Kamiennej Górze. Zbudowany został w latach 1934-35 wg projektu St. Płoskiego i K. Krzyżanowskiego jako siedziba towarzystwa transportowego. Ma formę funkcjonalistyczną z nawiązaniami do motywów okrętowych, zaokrąglony narożnik, peryskopowo wysuniętą szklaną nadbudówkę i okrągłe okno podcienia wejściowego.




20. Willa hrabiny Łosiowej ul. Korzeniowskiego 7 Popularnie zwana „Łosiówką” - zaprojektowana została przez spółkę architektoniczną Zbigniew  Kupiec – Tadeusz  Kossak. Jest jednym z najlepszych gdyńskich przykładów tzw. funkcjonalizmu kubicznego . Obecnie znajduje się tu Sąd Marynarki Wojennej.






21. Willa Bliźniacza ul. Korzeniowskiego 25/25a

Wzniesiona w 1936 r. w stylu modernizmu wg projektu znanej gdyńskiej spółki architektów Zbigniewa Kupca i Tadeusza  Kossaka. Asymetryczne elewacje budynku obłożone są charakterystycznymi żółtymi płytkami. Jest przykładem szlachetnego funkcjonalizmu.








22. Willa Mariana Piotrowskiego ul. Sieroszewskigo 1 a Budynek modernistyczny o prostej bryle,. wg projektu Zbigniewa Kupca i Tadeusza Kossaka   powstał w 1937 r. Niezwykle ciekawy przykład modernistycznej architektury, charakteryzującej się uskokami brył, ceramicznymi elementami elewacji, stylowymi oknami.







 

23. Kamienica A. Ogończyka – Blocha i L. Mazalona, ul. Świętojańska 122
Zbudowana w 1936 roku . Szczególne interesujące jest w niej niebanalne rozwiązanie zaokrąglonego narożnika z przeszklonym pionem ogrodów zimowych i faliste balkony.