Rewitalizacja #wGdyni: pięć lat zmian

Sześć podobszarów, pięć dzielnic, siedemdziesiąt pięć przedsięwzięć i ponad sto milionów złotych – oto gdyńska rewitalizacja w pigułce. Działania właśnie osiągnęły półmetek. 29 marca 2017 roku Rada Miasta Gdyni przyjęła Gminny Program Rewitalizacji na lata 2017-2026. Rozwiązania wypracowane na obszarach objętych rewitalizacją z powodzeniem są stosowane również w innych częściach miasta.

To podczas spotkań z mieszkańcami obszarów rewitalizacji, na których mówiono o największych bolączkach i potrzebach sąsiedztw, narodziła się idea stworzenia Przystani – centrów sąsiedzkich, w których można ciekawie spędzić wolny czas, ale też uzyskać niezbędne wsparcie czy skorzystać z oferty miejskich instytucji. Dziś sieć Przystani to osiem placówek w całej Gdyni – zarówno już działających, jak i powstających. Na podobszarach rewitalizacji od 2018 roku mieszkańcy mogą korzystać z oferty Przystani Śmidowicza 49 na Oksywiu (największej w mieście), a od roku 2019 - Przystani Opata Hackiego 33 na Chyloni. Na ich potrzeby gruntownie przebudowano już istniejące obiekty i wyposażono je tak, by stworzyć warunki do organizowana jak największej liczby spotkań i aktywności (od hobbystycznych po poradnictwo specjalistyczne) oraz do współużytkowania przez instytucje i organizacje o różnym profilu. W rewitalizowanym fragmencie dzielnicy Witomino trwa budowa Przystani Widna 2A, według projektu wybranego w konkursie.

Sąsiedzka kuchnia w Przystani Śmidowicza 49. Warsztaty dla mieszkańców // mat. Laboratorium Innowacji Społecznych
Także na obszarze rewitalizacji - przy ul. Dickmana 30 na Oksywiu - zbudowano pierwszy w Gdyni komunalny budynek bez barier: dostosowany do potrzeb osób w różnym wieku i o różnej sprawności, a co za tym idzie – o różnych potrzebach. Specjalne, ułatwiające życie rozwiązania zastosowano w mieszkaniach, na korytarzach, klatkach schodowych i we wszystkich częściach wspólnych. Co więcej, obok prawie 30 mieszkań w budynku mieści się placówka opiekuńcza gdyńskiego MOPS. W zamierzeniu budynek jest wielopokoleniowy; przestrzenie wspólne jak świetlice czy ogród społeczny pomogą zawiązać prawdziwą sąsiedzką wspólnotę. Pracę animacyjną z mieszkańcami już prowadzi, wyłoniona w konkursie, Gdańska Fundacja Innowacji Społecznej. Chodzi o to, by z jednej strony mieszkańcy poznali się lepiej i byli dla siebie wsparciem, z drugiej - by do uczestnictwa w życiu bloku zachęcić sąsiadów.

Gdyński samorząd odebrał blok przy Dickmana rok temu; niemal w tym samym czasie rozpoczęły się przygotowania do budowy drugiego: na Obłużu, a więc poza obszarem rewitalizacji.

Budynek komunalny bez barier przy ul. Dickmana 30 // mat. Laboratorium Innowacji Społecznych

- Choć rewitalizacja dotyczy sześciu bardzo precyzyjnie określonych fragmentów pięciu gdyńskich dzielnic to nie ma wątpliwości, że jej efekty rezonują na całe miasto – podkreśla Wojciech Szczurek, prezydent Gdyni. – Wszystko, co robimy w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji, podnosi jakość życia mieszkańców, ale też czyni podobszary rewitalizacji miejscami wartymi tego, by na nowo odkrywali je i zainteresowali się nimi mieszkańcy całej Gdyni. Zmiany zachodzące w kilku dzielnicach jednocześnie pod szyldem „Gdynia OdNowa” można określić mianem historycznych: pojawia się infrastruktura i oferta, jakiej wcześniej nie było. Działamy na obszarach z mocnym historycznym dziedzictwem, jak Oksywie, na osiedlach które powstały w czasie budowy w Gdyni miasta i portu oraz blokowiskach z lat 60. czy 70 XX. wieku, jak Witomino czy Chylonia. Dla każdego z miejsc rewitalizacja to zupełnie nowe otwarcie, a dla mieszkańców nowe możliwości.

Dla osiedla Zamenhofa – Opata Hackiego – osiedla z wyjątkowym w skali miasta skupiskiem lokali komunalnych i socjalnych oraz z dużym nagromadzeniem problemów społecznych - nowym otwarciem okazała się, zakończona w 2019 roku inwestycja rewitalizacyjna. W jej efekcie powstały nieistniejące tu wcześniej wspólne przestrzenie międzyblokowe z dużą ilością zieleni, z miejscami do wypoczynku i rekreacji przeznaczone dla osób w każdym wieku i o zróżnicowanej sprawności. Zbudowano bądź przebudowano sieci kanalizacji deszczowej, budynki komunalne przeszły gruntowną termomodernizację, a dzięki remontom oraz budowie dróg czy chodników poprawiło się bezpieczeństwo wszystkich uczestników ruchu. Działalność rozpoczęła Przystań, łącząca funkcje domu sąsiedzkiego i Biblioteki Gdynia. Skala inwestycji i środków zaangażowanych na osiedlu ZOH nie ma w Gdyni precedensu: całkowity koszt prac przekroczył 51 mln zł, z czego 29,7 mln zł to dofinansowanie.

Osiedle ZOH po inwestycji rewitalizacyjnej // mat. Laboratorium Innowacji Społecznych

We wrześniu 2020, na Zamku Królewskim w Warszawie, Michał Guć, wiceprezydent Gdyni ds. innowacji, odebrał nagrodę główną w konkursie „Modernizacja Roku i Budowa XXI wieku 2019”, w kategorii „Integracja międzypokoleniowa i opieka społeczna” przyznaną za rewitalizację osiedla Zamenhofa-Opata Hackiego wraz z budynkiem Centrum Sąsiedzkiego „Przystań” przy ul. Opata Hackiego 33.

- Ta nagroda i wszystko, co dokonało się na osiedlu Zamenhofa-Opata Hackiego nie byłoby możliwe gdyby nie zaufanie, jakim obdarzyli nas mieszkańcy, gdy ponad dekadę temu działania podjęły tam miejskie jednostki i służby oraz organizacje pozarządowe – podkreśla wiceprezydent Michał Guć. – Naszym celem było wówczas wsparcie mieszkańców w wyjściu z życiowych problemów, ale też zaangażowanie w sprawy miasta, zachęcenie do inicjowania zmian w swoim sąsiedztwie, do wzięcia za nie odpowiedzialności. To, jak dziś wygląda osiedle, jakie rozwiązania zastosowaliśmy podczas przebudowy, to także efekt ówczesnych rozmów i wspólnych działań, wsłuchania się w potrzeby mieszkańców. Z doświadczeń, które zdobyliśmy na osiedlu ZOH, korzystaliśmy w trakcie działań rewitalizacyjnych na innych obszarach. Mam tu na myśli wspólny namysł nad kształtem inwestycji, konsultowanie proponowanych rozwiązań, angażowanie mieszkańców w sąsiedzkie przedsięwzięcia czy wspólne świętowanie zakończenia prac.

Kolejne przykłady zaangażowania mieszkańców to – zakończona latem 2021 sąsiedzkim piknikiem - przebudowa ul. Makowskiego na Oksywiu Górnym czy trwająca właśnie budowa przestrzeni publicznych na osiedlu Meksyk. W obu przypadkach to mieszkańcy sygnalizowali konieczność inwestycji, konsultowali koncepcje przebudowy, a w czasie prac są w kontakcie z urzędnikami i wykonawcą. Taki sposób prowadzenia inwestycji sprawia, że efekt finalny spełnia oczekiwania użytkowników.

Sąsiedzki piknik na wyremontowanej ul. Makowskiego // mat. Laboratorium Innowacji Społecznych

- Gminny Program Rewitalizacji powstał przy ogromnym zaangażowaniu mieszkańców i tak też jest realizowany. Z lokalnymi społecznościami omawialiśmy granice podobszarów rewitalizacji, a później listę najpilniejszych potrzeb. Przez pięć lat realizacji GPR odbyliśmy wiele spotkań, podczas których mieszkańcy mogli wypowiadać się na temat prezentowanych koncepcji inwestycji, w możliwym zakresie uwzględnialiśmy ich uwagi – mówi Aleksandra Markowska, dyrektor Laboratorium Innowacji Społecznych w Gdyni, jednostki miejskiej koordynującej proces rewitalizacji. – Na podobszarach rewitalizacji raz – dwa razy w tygodniu dyżurują osoby zaangażowane w działania, z którymi mieszkańcy mogą na bieżąco wyjaśniać wszystkie wątpliwości, zadawać pytania, podpowiadać rozwiązania. Mieszkańcy znają numery telefonów i adresy mailowe osób pracujących przy konkretnych zadaniach, kontakt jest możliwy w każdej chwili. Zdążyliśmy się już dobrze poznać, zaufać sobie i współdziałać. To wszystko procentuje i daje ogromną satysfakcję: gdy w lipcu 2021 zakończyliśmy przebudowę małej, ale ważnej dla komunikacji na Oksywiu uliczki, zaprosiliśmy mieszkańców na piknik. Przyszli wszyscy, a upieczone przez mieszkanki domowe ciasta nie mieściły się na stołach.

Praca z lokalną społecznością to także działania integrujące – jak nasadzenia na polanie rekreacyjnej na Babich Dołach, urządzenie rabaty przy bloku socjalnym na Oksywiu czy malowanie muralu „Nasze Witomino”. To szereg aktywności inicjowanych przez mieszkańców w ramach Funduszu Sąsiedzkiego, z dofinansowaniem w kwocie do dwóch tysięcy złotych: szydełkowanie, wydarzenia sportowe, urządzenie terenów zielonych. Część odbywa się w przestrzeni obszarów rewitalizacji, część – w Przystani Śmidowicza 49 czy Przystani Opata Hackiego 33.

Nasadzenia na polanie rekreacyjnej na Babich Dołach // mat. Laboratorium Innowacji Społecznych

Przystanie to także miejsca świadczenia usług społecznych wpierających dzieci, młodzież, opiekunów i całe rodziny. Rodzice - opiekunowie korzystać mogą z bezpłatnych konsultacji psychologicznych, brać udział w grupach wsparcia. Na młodzież czekają zajęcia sportowe, warsztaty filmowe, konsultacje i szerokie poradnictwo. Na poradnictwo psychologiczne, pedagogiczne i wychowawcze mogą liczyć całe rodziny. W realizowanych na dwóch obszarach rewitalizacji projektach społecznych uczestniczyło ok. 130 osób.

Zupełnie bezprecedensowym działaniem społecznym była realizacja przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdyni programu osłonowego przygotowanego dla mieszkańców Wzgórza Orlicz-Dreszera, którzy w substandardowych warunkach, w większości bezumownie, żyli w budynkach stojących na prywatnym gruncie. Gdy nakłanianym przez właścicieli do wyprowadzki mieszkańcom zagroziła bezdomność, gdyński samorząd przygotował program wsparcia. Każda rodzina, która zadeklarowała chęć przeprowadzki do innego mieszkania, mogła liczyć na pokrycie przez samorząd części kosztów wynajmu. W ciągu trzech lat realizacji programu ze Wzgórza wyprowadzili się lokatorzy – prawie 300 osób. Teren został uporządkowany przez właścicieli. Pozwala to przejść do kolejnego etapu – realizacji inwestycji przewidzianych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

Ze Wzgórza Orlicz-Dreszera wyprowadziło się około 300 osób // mat. Laboratorium Innowacji Społecznych

Gdyńską rewitalizację zarówno w wymiarze inwestycyjnym, jak i społecznym koordynuje Laboratorium Innowacji Społecznych. Proces prowadzony jest w szerokiej koalicji wydziałów Urzędu Miasta, miejskich jednostek i służb oraz organizacji pozarządowych.

- Działamy kompleksowo, działamy w szerokim partnerstwie i działamy odważnie. Za nami pięć dobrych lat odnowy gdyńskich dzielnic, zgodnie z oczekiwaniami ich mieszkańców. Ten konkretny proces zakończymy w roku 2026 – gdy Gdynia będzie obchodzić swoje 100-lecie – podkreśla prezydent Wojciech Szczurek.

Swoje działania, przy finansowym wsparciu samorządu, prowadzą też wspólnoty mieszkaniowe. Na osiedlu ZOH wspólnoty z trzech bloków otrzymały środki na remont części wspólnych, na Oksywiu remont przeszły zabytkowe wille oficerskie przy ul. Arciszewskich.

Rewitalizacyjne partnerstwo obejmuje też współpracę z Agencją Mienia Wojskowego. Dzięki niej mieszkańcy zyskali łatwiejszy dostęp do plaży na Babich Dołach: na terenie udostępnionym przez AMW, na przedłużeniu ul. Zielonej, powstał dojazd z miejscami parkingowymi oraz pętlą autobusową.

- Plan na najbliższe pięć lat rewitalizacji jest ambitny – zapowiada wiceprezydent Michał Guć. - Na Witominie trwa budowa Przystani Widna 2A. Na osiedlu Meksyk powstaje praktycznie od zera nowa przestrzeń publiczna z główną ulicą, której nazwę w konsultacjach wskazali mieszkańcy - będzie się nazywać Meksykańska. Jesteśmy coraz bliżej rozpoczęcia dwóch kolejnych dużych inwestycji: przebudowy układu drogowego na historycznym terenie dawnej wsi Oksywie oraz metamorfozy przestrzeni między blokami na osiedlu Witomino. Cały czas na wszystkich obszarach poszerzamy ofertę dla mieszkańców, dzięki której poprawiają swoją sytuację życiową i nabierają chęci do angażowania się w życie miasta.

Wiecha na budowie Przystani Widna 2A na Witominie // mat. Laboratorium Innowacji Społecznych

Rewitalizacja w liczbach

ponad 100 mln zł - wartość wszystkich działań, założonych w GPR
75 przedsięwzięć: działań inwestycyjnych (przebudowa układów drogowych, urządzenie terenów sportowych i rekreacyjnych, przebudowa sieci technicznych, odnowa części wspólnych budynków komunalnych i należących do wspólnot mieszkaniowych) i społecznych (aktywizacyjnych, integracyjnych, włączających w działania lokalne społeczności)
11 projektów realizowanych z dofinansowaniem UE, realizowanych na obszarach rewitalizacji

Więcej o rewitalizacji
Strona www: lis.gdynia.pl/rewitalizacja-gdynia-odnowa/
FB: facebook.com/GdyniaOdNowa
email: rewitalizacja@lis.gdynia.pl
tel. 58 727 39 04

Projekty Gdynia odNowa: Rewitalizacja zachodniej części dzielnicy Witomino-Radiostacja, Rewitalizacja dzielnicy Oksywie, Rewitalizacja obszaru Zamenhofa-Opata Hackiego są współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020

Galeria zdjęć

Galeria zdjęć

Wiecha na budowie Przystani Widna 2A // fot. Karolina Misztal-Świderska

Sąsiedzka potańcówka w Przystani Opata Hackiego 33 // fot. Karolina Misztal-Świderska

Budynek komunalny bez barier przy ul. Dickmana 30 // mat. Laboratorium Innowacji Społecznych

Ulica Makowskiego po przebudowie // mat. Laboratorium Innowacji Społecznych

Polana rekreacyjna na Oksywiu // mat. Laboratorium Innowacji Społecznych

Polana rekreacyjna na Babich Dołach // mat. Laboratorium Innowacji Społecznych

Budowa przestrzeni publicznych na osiedlu Meksyk // fot. Karolina Misztal-Świderska

Warsztaty dla mieszkańców w Przystani Śmidowicza 49 // fot. Karolina Misztal-Świderska

Sąsiedzki mural przy ul. Uczniowskiej // fot. Jacek Klejment

Mural przy ul. Chwarznieńskiej 36 // fot. Karolina Misztal-Świderska

Piknik w ogrodzie społecznym na Checzy // mat. Laboratorium Innowacji Społecznych

Maj 2021. Podpisanie umowy na budowę przestrzeni publicznych na osiedlu Meksyk // mat. Laboratorium Innowacji Społecznych/

Warsztaty garncarstwa w Przystani Opata Hackiego 33 // mat. Laboratorium Innowacji Społecznych/

Zagospodarowany teren przy cmentarzu przy ul. Arciszewskich // fot. archiwum LIS

Nowa pętla autobusowa przy plaży Babie Doły // fot. archiwum LIS

Prace przy budowie kanalizacji na Babich Dołach // fot. archiwum LIS

Spotkanie konsultacyjne z mieszkańcami Witomina // fot. archiwum LIS

Przystań Śmidowicza 49 - teren rekreacyjny // fot. archiwum LIS

Zrewitalizowane osiedle Zamenhofa - Opata Hackiego // fot. archiwum LIS

Sąsiedzkie Mikołajki na osiedlu ZOH // fot. archiwum LIS

Przebudowa ul. Makowskiego // fot. archiwum LIS

Prace na osiedlu ZOH // fot. archiwum LIS

Boiska przy V LO na Oksywiu // fot. archiwum LIS

Europejski Dzień Sąsiada na nowej ul. Komierowskiego // fot. archiwum LIS

Spotkanie Komitetu Rewitalizacji na osiedlu ZOH // fot. archiwum LIS

Spotkanie konsultacyjne z mieszkańcami w sprawie zagospodarowania polan rekreacyjnych // fot. archiwum LIS Spotkanie konsultacyjne z mieszkańcami w sprawie zagospodarowania polan rekreacyjnych // fot. archiwum LIS

Warunki pobierania