Ukształtowanie i wykończenie elewacji budynków to kluczowy element formy architektonicznej budynków historycznych i współczesnych. W budynkach Gdyni, które powstawały na przestrzeni wieków elewacje te przybierały bardzo różne formy w zależności od czasu powstania, funkcji i stylu architektury. Najstarsze budynki historyczne Gdyni, pochodzące z przełomu XIX i XX w., miały najczęściej elewacje z surowej czerwonej cegły, z nierzadko dekoracyjnie uformowanymi w cegle fryzami i nadprożami okien. Pojawiały się też elewacje drewniane i otynkowane. Ceglana elewacja budynku przy ul. Św. Mikołaja 9, pocz. XX w. Elewacja d. Zajazdu Adlera (ob. Liceum Sztuk Plastycznych), przy ul. Orłowskiej 8, przełom XIX i XX w., parter murowany, piętro w konstrukcji ryglowej z ozdobnym zwieńczeniem szczytu ryzalitu.Drewniana elewacja budynku przy ul. Tatrzańskiej 15, lata 30. XX w.Kiedy w latach 20. XX w. rozpoczęto budowę portu i miasta, elewacje nowych domów i budynków użyteczności publicznej w Śródmieściu kształtowano bardzo ozdobnie. Miały często wysokie dachy kryte dachówkami lub blachą, a na elewacjach umieszczano wiele dekoracyjnych detali architektonicznych, takich jak kolumny, gzymsy, pilastry, obramienia itd. Elewacja kamienicy Jakuba Scheibe przy ul. Jana z Kolna 2, koniec lat. 20. XX w., fasada historyzująca, z ozdobnymi wysokimi półkolumnami jońskimi.Kiedy pod koniec lat 20. XX w. pojawił się w Gdyni modernizm, zrezygnowano z budowy wysokich dachów i stopniowo przestano stosować wyraziście dekorowane elewacje. Pojawiła się poważna trudność, polegająca na konieczności zróżnicowania płaskich, oszczędnych w detale powierzchni ścian. Zaczęto w związku z tym stosować różnorodne materiały wykończeniowe, które łączono kompozycyjnie i opracowywano na wiele sposobów. Płyty kamienne, okładziny z cegieł i z płytek oraz przede wszystkim tynki o różnych kolorach i fakturach, tworzyły dyskretne, elegancje i często niepowtarzalne efekty plastyczne.Budynek przy ul. 3 Maja 27-31, lata 30. XX w., elewacje powyżej parteru wykończone okładziną z płyt kamiennych z wapienia pińczowskiego.Modernistyczna elewacja budynku przy ul. Krasickiego 36-38, lata 30. XX w., zestawienie tynków szlachetnych o różnych barwach i sposobie opracowania. Budynek przy ul. Inżynierskiej 111, lata 30. XX., elewacja oblicowana żółtymi płytkami ceramicznymi.Budynek YMCA przy ul. Żeromskiego 26, pocz. lat 50. XX w., elewacja wykończona szarymi cegłami cementowymi.Z biegiem lat, na skutek zniszczeń wojennych, nieprawidłowych przebudów i prac remontowych wiele elewacji zatraciło swój pierwotny wystrój i charakter. Oryginalne wykończenie elewacji budynków historycznych jest istotną, integralną częścią formy architektonicznej i dokumentem swojej epoki. W związku z tym ważna jest jego ochrona oraz działania restauratorskie, które pozwolą zachować lub przywrócić historyczny wygląd elewacji. Na prace konserwatorskie przy elewacjach budynków historycznych można uzyskać dotację z budżetu Gminy Gdynia. Właściciele niektórych obiektów już z tego skorzystali. Więcej informacji na temat zasad przyznawania dofinansowania: www.gdynia.pl/zabytki/dotacje.Opracowanie tekstu: Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków. Zdjęcia: Biuro MKZ i Bartłomiej Ponikiewski. Opublikowano: 19.09.2020 15:00 Autor: Karolina Szypelt (k.szypelt@gdynia.pl) Zmodyfikowano: 19.09.2020 15:31 Zmodyfikował: Karolina Szypelt