index ||  Straszyn  ||  [Czarnocińskie Piece]  ||  Łężyce

"CZARNOCIŃSKIE PIECE"
Elektrownia Wodna na Wierzycy
[po kliknięciu na miniaturkę zdjęcia pojawi się jego powiększenie]


- Droga do Czarnocińskich Pieców nie należała do najłatwiejszych. Najpierw mieliśmy problem ze znalezieniem właściwej drogi, która wiodła przez las. Kiedy już na nią trafiliśmy okazało się, że warto byłoby wybrać się tam samochodem typu Land Cruiser, ale na szczęście po kilkunastu minutach spokojnej jazdy wzdłuż "zasp i "kabelka"" dotarliśmy w końcu do celu. Okazał się nim być malutki zakład pracujący przy jednorodzinnym domu. Znajduje się tam tylko jedna turbina, która produkuje prąd o mocy zaledwie 232 kW. Wystarcza to jednak na zaopatrzenie w prąd kilku pobliskich gospodarstw.


autor: Martyna Filipska
[do góry]


Informacje dotyczące rzeki Wierzyca
Rzeka ta wypływa spod Wzgórz Szymbarskich na Pojezierzu Kaszubskim i w około 70% swego biegu przepływa prze tereny Kociewia. Pod Gniewem uchodzi do Wisły, obniżając koryto do 10-12 m n.p.m. Jej długość wynosi 151 km, głębokość koryta o szerokości 6-20 m sięga średnio 1 m, choć niekiedy do 3 m. Dolina w dolnym biegu rozszerza się do 900 m przy wysokości krawędzi sięgającej do 40 m. Rzeka silnie meandruje i wielokrotnie zmienia bieg. Do najpiękniejszych odcinków Wierzycy należy przełom na południe od Pogódek, fragment częściowo zalesiony od ujścia Wietcisy (koło Czarnocina) do Starogardu Gd. i niektóre partie poniżej tego miasta. Niestety Wierzyca należy do najbrudniejszych rzek województwa Pomorskiego, szczególnie na odcinku od Starogardu do ujścia pod Gniewem. W tym sektorze nie występuje prawie żadne życie.


[do góry]


Opis budynku elektrowni
Wiek pary i elektryczności zawitał na Wierzycę w 1906 roku, kiedy to uruchomiono elektrownię Czarnocińskie Piece, do której projektowania walnie przyczyniła się firma Meyerów z Gdańska, przeprowadzając w 1905 roku m. in. badania hydrologiczne i niwelację górnego odcinka rzeki. Wierzyca w przekroju projektowanej elektrowni tworzyła wyspę, na końcu której wybudowano siłownię. Wody Wierzycy spiętrzono betonowym jazem posadowionym na szczelnej ściance drewnianej. Brzegi umocniono również drewnianą ścianką szczelną. Jaz wyposażono w zasuwy drewniane podnoszone ręcznie za pomocą przekładni żeliwnych. Konstrukcja stopnia wodnego podobnie jak w innych obiektach z tego okresu była solidna i spełniała większość wymagań stawianych obecnie budowlom hydrotechnicznym. Inwestorem była gmina Skarszewy i na potrzeby tej gminy, miasta i okolicznych majątków miała pracować nowa elektrownia. W 1906 r. Wydział Powiatowy w Kościerzynie udzielił pozwolenia na budowę i piętrzenie wód rzeki Wierzycy. Uzyskano 2,30 m spadu użytecznego. Jednakże zapotrzebowanie miasta na energię elektryczną rosło gwałtownie, toteż już 13 lat później użytkownik wystąpił do ówczesnej władzy wodnej, Bezirksausschuss w Gdańsku, o pozwolenie na zwiększenie piętrzenia o 1,2 m. Zainstalowano dwie pionowe turbiny Francisa o mocy 162 i 82 KM. W 1930 roku, w związku z dalszym rozwojem regionu, planowano dodatkowo zainstalować w elektrowni wodnej silnik diesla z generatorem o mocy ok. 150 KM, jednakże wojna nie pozwoliła urzeczywistnić tych planów. Po wojnie obiekt został odbudowany, braki zaś wyposażenia uzupełnione. Już po wojnie Czarnocińskie Piece przeszły dwie znaczące modernizacje. Pod koniec lat 50. zlikwidowano obie turbiny Francisa, mniejszą komorę turbinową zamknięto, w większej natomiast, po zmianie kształtu rury ssącej, zainstalowano turbinę Kapłana, co pozwoliło osiągnąć moc 136 kW przy przełyku 6 m3 /s. W 1996. zakończył się kompleksowy remont części hydrotechnicznej elektrowni, polegający na odtworzeniu zniszczonych umocnień brzegowych, likwidacji wybojów poniżej obiektu i naprawie elementów betonowych jazu i wylotu z komory turbinowej.


[do góry]


Wywiad z pracownikiem elektrowni
- Jesteśmy na elektrowni wodnej na rzecze Wierzycy "Czarnocieńskich Piecach" - nazwa pochodzi o dawnego majątku ziemskiego, który się tutaj znajdował. Elektrownia została wybudowana przez miasto Skarszewy i okoliczne majątki ziemskie w 1906 roku, jest to najstarsza elektrownia działająca na Pomorzu, na budynku widnieje herb Skarszew. Kiedyś, gdy zapotrzebowanie na prąd było mniejsze spad wynosił 2,3m, obecnie jest to już 3,8m. Produkcja wynosi 130 kW/h na dzień.


[do góry]