index ||  [Straszyn]  ||  Czarnocińskie Piece  ||  Łężyce

"STRASZYN"
Elektrownia Wodna na Raduni
[po kliknięciu na miniaturkę zdjęcia pojawi się jego powiększenie]


- Pierwszym obiektem, który zwiedziliśmy był zakład w Straszynie. Elektrownia ta została uruchomiona w 1910 roku i pracuje do dziś. Woda z rzeki napędza trzy wielkie turbiny, które produkują prąd o mocy kolejno 752, 563 i 1096 kW. Oprócz sporej wydajności, zaletą elektrowni jest przepiękne położenie. Zrobiliśmy zdjęcia, dowiedzieliśmy się wiele o działaniu elektrowni, po czym ruszyliśmy w dalszą drogę.


autor: Martyna Filipska
[do góry]


Krótka historia rzeki Radunia
Radunia mała, ale bystra rzeka Pomorza, wypływająca na poziomie 160 m npm z 12 jezior "Raduńskich"; w byłym powiecie kartuskim, położonych na zachód od Kartuz, nanosiła w okresach powodzi tak znaczne ilości piasku do dolnego jej biegu, że przed Gdańskiem występowały częste spiętrzenia wody, rozmycia tam i powodzi na nizinnych przedpolach Gdańska.
Wydział powiatu gdańskiego jako gospodarz poczuwał się do obowiązku wybudowania stopnia wodnego w Straszynie, który by w swym zbiorniku o powierzchni 72 ha zbierał rumowisko naniesione z gornego jej biegu i chronił w ten sposob Gdańsk przed powodzią. Od setek lat istniały na Raduni młyny wodne, papiernie, kuźnie i inne zakłady napędzane energią wodną. Od roku 1908 powiaty Gdańsk-Wyżyny oraz kartuski rozpoczęły pionierską pracę projektowania elektrowni wodnych w miejscach, gdzie jeszcze nie stniały siłownie wodne, takie jak w Straszynie i w Rutkach koło Żukowa, 11 km na zachód od Kartuz. Ponadto od 1910 roku rozpoczęto elektryfikacje wsi i okręgów za pomocą sieci wysokiego napiecia - 8 i 15 kV.


[do góry]


Opis budynku elektrowni
Elektrownia w Straszynie została uruchomiona w październiku 1910 roku jako pierwsza siłownia na rzece. Inwestycja powstała z inicjatywy Rady Powiatu Gdańsk Wyżyny w celu zapobieżenia wiosennym powodziom, podczas których wody Raduni zagrażały terenom na przedpolu fortów gdańskich (rejon na południe od miasta wzdłuż Motławy). Zbiornik retencyjny w Straszynie miał ograniczyć spływ wód roztopowych i zatrzymać rumowisko wleczone przez wezbraną Radunię. Początkowo w elektrowni pracowały dwa hydrozespoły składające się z turbin francisa o osi poziomej zamontowanych w kotłach stalowych i generatorów, jednakże w 1935 roku, ze względu na lepsze rozpoznanie możliwości energetycznych stopnia w Straszynie i rosnące zapotrzebowanie na energię elektryczną, dobudowano trzeci hydrozespół, o największej mocy i przepływie, składający się z turbiny śmigłowej pionowej i generatora. Ta pierwsza i najbardziej znacząca modernizacja elektrowni była podyktowana również potrzebą przystosowania Straszyna do pracy w kaskadzie z powstałymi w latach dwudziestych siłowniami w Łapinie i Bielkowie. Podczas wojny elektrownia pracowała. Tuż przed wyzwoleniem Niemcy uszkodzili budowle hydrotechniczne i wywieźli część wyposażenia, jednak dzięki pomocy miejscowej ludności udało się odzyskać urządzenia, a naprawa uszkodzeń została zakończona w połowie czerwca 1945 roku. Po raz pierwszy napięcie podano 19 czerwca 1945 roku do zasilenia gdańskiej sieci tramwajowej. Mimo sporej wyrwy w koronie zapory - pozostałości po bombardowaniu lub próbie celowego wysadzenia zapory i obniżonego poziomu piętrzenia. W elektrowni pracują do dziś podstawowe urządzenia - hydrozespoły, stanowiące pierwotne wyposażenie, zbudowane jak ten pierwszy np., o czym informują tabliczki na obudowie turbiny, w 1909 roku, a trzeci w 1937. Zbiornik elektrowni, zwany jeziorem Goszyńskim lub Straszyńskim stanowił w latach powojennych, do wczesnych 70-tych ub. wieku, ośrodek wypoczynkowo-rekreacyjny dla okolicznej ludności i gdańszczan. Po wybudowaniu ujęcia wody pitnej dla Gdańska w 1983 roku objęty strefą ochronną, zamknięty dla turystyki i rekreacji.


[do góry]


Wywiad z pracownikiem elektrowni
- W 1905 roku powstał plan zagospodarowania terenów pod budowę elektrowni. Prace techniczne trwały długo, gdyż rzeka Radunia bardzo często wylewało, co utrudniało prace. Elektrownię w Straszynie wybudowano jako pierwszą na rzecze Raduni i potem budowena były kolejne elektrownie, w celu zapewniania bezpieczeństwa powodziowego miasta Gdańsk. Oprócz regulacji wód na Raduni wodę wykorzystano jako surowiec energetyczny, a moc pozyskaną w elektrowni wysyłano do zasilania wiosek na początku istnienia tej elektrowni, a dzisiaj podpięta jest do generalnej sieci. Na terenie elektrowni są 2 podwójne turbiny parowe i jedna śmigłowa, które działają do dzisiaj.


[do góry]