Niebieska tarcza na budynku Polska YMCA w Gdyni

Choć w rejestrze zabytków budynek siedziby gdyńskiego ogniska Związku Młodzieży Chrześcijańskiej „Polska YMCA" widnieje od 25 lutego, to od czwartku 27 sierpnia 2015 roku jest to widoczne dla każdego przechodzącego ulicą Żeromskiego - na elewacji pojawiła się tzw. niebieska tarcza, czyli znak zabytku.

To jeden z najciekawszych architektonicznie budynków Gdyni, powstałych po II wojnie światowej (w latach 1948- 1952). Projekt jest autorstwa inżynierów architektów Stefana Kozińskiego i Bohdana Damięckiego z Warszawy, tworzących już przed II wojną światową w Gdyni (m.in. siedziba Domu Żeglarza, dziś Wydziału nawigacyjnego Akademii Morskiej przy al. Jana Pawła II).

Gmach Polskiej YMCA w Gdyni uzyskał status zabytku ze względu na swe wybitne walory architektoniczne. Jest jednym z nielicznych w Polsce przykładów architektury modernistycznej, na podstawie projektu opracowanego jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, a zrealizowany w okresie, kiedy wszechobecny był styl zwany socrealizmem - powiedział podczas uroczystości Marek Stępa, wiceprezydent Gdyni. Warto podkreślić, że w Gdyni właściciele budynków, które trafiają pod ochronę konserwatorską nie muszą obawiać się, że status ten utrudni im życie - przeciwnie - dzięki specjalnemu funduszowi w budżecie gminy, kolejne zabytkowe obiekty są poddawane remontom. Tak też będzie w przypadku gdyńskiej siedziby YMCA - dodał.

Budynek YMCA - po prawej widoczny łącznik prowadzący do budynku szkolnego po drugiej stronie ulicy Żeromskiego, fot. Alina Limańska

Siedziba YMCA jest 69. zabytkiem Gdyni wpisanym do wojewódzkiego rejestru zabytków i drugim, po dworcu kolejowym Gdynia Główna, reprezentującym architekturę po II wojnie światowej. Budynek został zaprojektowany i zaczął powstawać w czasie, kiedy wiele miast Polski dopiero zaczynano odbudowywać po zniszczeniach wojennych. Był to także trwający po wojnie przez kilka lat szczególny okres, gdy w architekturze nie nastał jeszcze czas socrealizmu lat 50. XX w. i chętnie nawiązywano do architektury międzywojennego modernizmu. Zatwierdzenie projektu i wydanie pozwolenia na budowę nastąpiło w grudniu 1948 r. Dwa lata później rozpoczęto odbiory poszczególnych robót a w 1952 roku wystąpiono o zgodę na użytkowanie. Po likwidacji YMCA na początku lat 50. XX w. budynek funkcjonował przez wiele lat, jako Młodzieżowy Dom Kultury. W 1991 roku reaktywowana Polska YMCA odzyskała swój budynek.

Oszczędna, ale pełna elegancji architektura, zawiera wiele odwołań do modernizmu lat 30. XX w. Bryły obu części zakończono wycofaniem ostatniego poziomu i zwieńczono dachami żelbetowymi, ekspresyjnie nadwieszonymi. Wejście główne zakomponowane w wycięciu narożnika z jednosłupowym podparciem, zaakcentowane schodami, to bezpośrednie nawiązanie do budynków międzywojennych. Żelbetowe ramy konstrukcji sali gimnastycznej, przypominają konstrukcje sal w zespole Domu Żeglarza Polskiego, a ściany zewnętrzne poprowadzone miejscami po łuku podnoszą dynamikę bryły. Szare cegły cementowe, użyte jako główny materiał lica, także kojarzą się z budynkami z okresu międzywojennego, zbudowanymi w Gdyni.

Budynek jest pełen indywidualnych detali architektonicznych. Należą do nich intrygujące w formie drzwi zewnętrzne ze zwielokrotnionym motywem bulajów, kompozycja z małych okien w ścianie klatki schodowej i balustrady-grzejniki na podestach schodowych. Siedziba YMCA nie tylko nawiązuje formą architektoniczną do znakomitych przykładów architektury modernistycznej Gdyni z lat 30. XX w., ale znakomicie ten nurt rozwija.

fot. Alina Limańska i Grażyna Pilarczyk