Między miastami o klimacie. Gdynia wdraża międzynarodowy projekt

Jak mierzyć odporność miasta na zmiany klimatu? Gdynia stała się częścią międzynarodowego projektu “REACHOUT” o adaptacji do zmieniających się warunków klimatycznych. Projekt jest koordynowany przez gdyński UrbanLab.

Międzynarodowy projekt REACHOUT jest realizowany w Gdyni w ramach programu „Horyzont 2020”. Projekt dotyczy siedmiu dużych europejskich ośrodków miejskich i skupia się na badaniach rezyliencji, czyli odporności na zmiany klimatyczne, poprzez uruchomienie miejskich hubów– oferujących swoim odbiorcom narzędzia do adaptacji klimatycznej metodą Triple-A. Realizacja projektu rozpoczęła się październiku 2021 roku i potrwa do marca 2025 roku.

Inicjatywa ma wspierać rozwój miejski w duchu odporności na zmiany klimatu – przede wszystkim poprzez rozwijanie nowoczesnych usług klimatycznych dla miasta, a sam projekt wpisuje się w działania Unii Europejskiej w sprawie adaptacji do zmian klimatu i osiągnięcia odporności klimatycznej do 2030 roku.

Wizualizacja danych klimatycznych

Konsorcjum REACHOUT wypracowywać będzie ścieżki rozwoju miast odpornych na zmiany klimatu. Tłem dla tych działań będzie analiza klimatyczna dla siedmiu europejskich miast – Lillestrom (Norwegia), Mediolanu (Włochy), Amsterdamu (Holandia), Logroño (Hiszpania), Cork (Irlandia), Aten (Grecja) i Gdyni – które wspierane będą na drodze do stania się ośrodkami odpornymi, neutralnymi klimatycznie i zdolnymi do adaptacji.

Projekt da również odpowiedź na pytanie, jak lepiej wykorzystywać wielkie, na bieżąco uaktualniane bazy danych, takie jak unijne Copernicus, GEOSS czy JRC, które wciąż nie są wykorzystywane w pełni w codziennej pracy – podobnie zresztą, jak krajowe czy miejskie dane, których cyrkulacja między ośrodkami odbywa się w ograniczonym stopniu. Ich potencjał jest wciąż duży, a zapobieganie skutkom zmian klimatycznych może być jednym z wymiarów ich wykorzystania.

W oparciu o analizę dostępnych danych: geomorfologicznych, geologicznych, oceanograficznych, czy meteorologicznych, REACHOUT opracowywać będzie wizualne projekcje przyszłych zagrożeń stanowiące pomoc w kreśleniu planów adaptacji czy mitygacji. Warto także wspomnieć, że dzięki opracowaniu odpowiednich narzędzi mapowania zmian klimatycznych, możliwe będzie pokazanie drogi synergii dla miasta, a także motywowaniedo wdrażania odpowiednich rozwiązań. Wizualizacje mają doprowadzić do akcji , a w konsekwencji do lepszego pokazania obszarów wymagających działania.

W projekcie biorą udział miasta na różnym poziomie przygotowania do adaptacji do zmian klimatu. Ośrodki miejskie sygnalizują różne potrzeby w ramach zarządzania zasobami wodnymi, a także przestrzenią publiczną, budownictwem, transportem i zanieczyszczeniem środowiska, głównie po to, aby pokazać zróżnicowanie problemów w ramach radzenia sobie z zagrożeniami (rosnącym poziomem wód, suszami, ulewami i powodziami, wichurami itp.).

Trzy razy A

Przedmiotem projektu jest wypracowanie narzędzi dla wszystkich stron zainteresowanych wspieraniem adaptacji do zmian klimatu, czyli m.in. władz samorządowych, mieszkańców, czy lokalnych przedsiębiorców. W tym celu osoby wdrażające projekt planują rozwijanie idei miejskich hubów. Docelowo będą one angażować zainteresowane strony i zachęcać do wymiany doświadczeń w oparciu o międzynarodowe doświadczenia innych tego typu miejsc.

Każde z miast biorących udział w projekcie, wspierane przez ośrodki badawcze, będzie pracować nad utworzeniem wizualizacji i map (story maps). Te narzędzia będą obrazować możliwe ryzyka związane ze zmianą klimatu w mieście. Mowa m.in. o takich zjawiskach, jak m.in. podnoszenie się poziomu wody w Morzu Bałtyckim przez kolejne dziesięciolecia. W zależności od specyfiki miejsca, potencjalnego ryzyka i wykorzystanych danych źródłowych (regularności obserwacji z przeszłości), utworzone zostaną mapy z nakładkami kolejnych warstw obrazujących zmiany w czasie. Wizualizacje mają posłużyć budowaniu odpowiednich strategii działania w celu zapobiegania negatywnym skutkom zmian klimatycznych oraz usprawnieniu procesów takich jak: ustalanie priorytetów w kwestii możliwego ryzyka, rozpoznanie możliwości rozwoju, sformułowanie realistycznej strategii i wdrożenie możliwych rozwiązań.

Metoda proponowana przez REACHOUT opiera sią na „potrójnym A”: Analizie, Ambicji, Adaptacji.Wyszczególnienie trzech faz w działaniach na rzecz zapobiegania skutkom zmian klimatu, pozwala dobrze zaplanować cały proces i skupić się na poszczególnych aspektach problemu, takich jak:

Analiza: gdzie są obszary wrażliwe i jakie są zagrożenia (analiza danych zastanych, oszacowanie ryzyka i zastanowienie się, co zmiany oznaczają dla miasta)
Ambicja: co jest priorytetem i co chcemy osiągnąć (dialog na temat zagrożeń i możliwości; wyznaczenie sobie celów do osiągnięcia – nakreślenie wizji pożądanej przyszłości)
Akcja: jak osiągnąć wyznaczone cele i jakimi środkami (zdefiniowanie konkretnych strategii i ścieżek rozwoju – plany strategiczne, rozdzielenie zadań na odpowiednie instytucje).

Dzięki zastosowaniu metody potrójnego A, wypracowane zostaną narzędzia do kalkulacji i wizualizacji zagrożeń klimatycznych, odpowiednio dostoswane do warunków konkretnego miasta. Narzędzia będą służyły ustanowieniu przepływu między użytkownikami a agregowanymi danymi. Czas trwania projektu będzie służył testowaniu tych rozwiązań w siedmiu miejskich hubach i zintegrowaniu ich z dotychczas wykorzystywanymi.

Rys.1. Infografika o najważniejszych założeniach REACHOUT

Rys.1. Infografika o najważniejszych założeniach REACHOUT

Gdynia jako pionierski hub

Jako jeden z hubów miejskich biorących udział w projekcie, Gdynia stanowić będzie laboratorium dla rozwijania usług klimatycznych przy współudziale władz, mieszkańców i lokalnego sektora prywatnego. Wypracowane narzędzia zawierać będą potencjał dla upscalingu: przenoszenia wypracowanych rozwiązań na poziom regionalny, czy krajowy. Miasta współtworzące REACHOUT stanowią zróżnicowane portfolio pod względem zagrożeń klimatycznych i potrzeb adaptacyjnych, a narzędzia wypracowane w każdym z nich będą mogły zostać wykorzystane przez inne miasta o podobnych problemach.

Dzięki udziałowi w projekcie Gdynia zyskuje możliwość rozwoju międzynarodowej współpracy w ramach adaptacji do zmian klimatu, konsultowania strategii miejskich, a także korzystania z rozwiniętego oprogramowania do analizy danych zastanych, wizualizacji przyszłych zagrożeń, czy oceny ryzyka i długofalowego zarządzania nim oraz tworzenia miasta bezpiecznego i przygotowanego na zagrożenia zmian klimatu. REACHOUT pozwala na dostrzeżenie pozytywnych aspektów płynących z adaptacji: szukania możliwości i szans rozwoju w przestrzeni wypełnionej zielonymi dachami czy ogrodami deszczowymi.

Partnerzy projektu REACHOUT

Koordynacja: Deltares, Climate Adaptation Services (Holandia)
Ośrodki eksperckie i naukowe: Resilient Cities Network (Holandia), Tecnalia Reasearch and Innovation (Hiszpania), Ecologic Institute (Niemcy), University College Cork (Irlandia), Vrije University (Holandia), Norwegian Geotechnical Institute (Norwegia), CMCC (Włochy), Fundacja Sendzimira.
Miasta partnerskie: Lillestrom (Norwegia), Mediolan (Włochy), Amsterdam (Holandia), Logroño (Hiszpania), Cork (Irlandia), Ateny (Grecja), Gdynia.

Projekt REACHOUT uzyskał dofinansowanie z Programu Unii Europejskiej ds. Badań i Innowacji Horyzont 2020 w ramach umowy grantowej numer 101036599.