Komunikacja alternatywna. Żeby żadne dziecko nie czuło się wykluczone

Kończy się październik, a tym samym Międzynarodowy Miesiąc Alternatywnych i Wspomagających Metod Komunikacji, czyli AAC (od angielskiego Augmentative and Alternative Communication). Ale uświadamiać warto i trzeba przez cały rok, bo wśród nas jest wiele osób, które potrzebują wsparcia w porozumiewaniu się. Mówią o tym neurologopedki ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego nr 1 w Gdyni: Aneta Górska-Pietrzykowska, Anna Grudzień-Daroszewska i Agnieszka Adamczyk.

Czasami osoby, które mają problemy z komunikacją, mogą poczuć się wykluczone. Tutaj, w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym nr 1 w Gdyni, pomagacie młodym ludziom brać czynny udział w codziennym życiu i umiejętnie komunikować swoje potrzeby. To wygląda na pracę z misją.

Jest to na pewno praca z poświęceniem i praca z pasji, w której przede wszystkim staramy się wpłynąć na to, żeby żadne dziecko nie czuło wykluczenia i miało możliwość komunikacji. Bo jak wiemy, wszyscy czujemy frustrację, kiedy nie możemy zakomunikować i wyrazić swoich potrzeb. Stąd staramy się w najbardziej możliwy sposób umożliwić porozumiewanie się każdemu dziecku. Czy to będzie gest, zdjęcia, piktogram, czy słowo. Jest też wspomagający program „Mówik”, który umożliwia wszystkim dzieciom to, że będą zrozumiane, że mogą porozumieć się z otoczeniem, wyrazić swoje potrzeby i że będą miały poczucie sprawstwa. Praca nad kompetencjami komunikacyjno-społecznymi jest bardzo ważna w naszym ośrodku i nad tym pracujemy przez cały rok.

Co jest ważne podczas nauki dzieci i kiedy wiadomo, że konkretna metoda spełni swoje zadanie?

Szalenie ważne jest indywidualne podejście do każdego dziecka, ponieważ każde potrzebuje innego podejścia, zupełnie innej formy pracy. Potrzebuje czasu, żeby się otworzyć, stworzyć z terapeutą więź, a wtedy możliwość komunikacji od razu się poszerza. Mamy większe horyzonty i możliwości wprowadzenia różnych alternatywnych form i metod komunikacji, nad czym pracujemy. Dbamy też o to, żeby dzieci porozumiewające się werbalnie miały możliwość komunikacji z dziećmi, które się nie porozumiewają werbalnie.

Ale wasze działania to nie tylko dzieci w ośrodku. W jakim stopniu wspieracie rodziców?

Ważne jest, żeby porozumiewać się nie tylko w szkole, ale też w środowisku rodzinnym, dlatego rodzice są zaopatrzeni i mają możliwość kontynuowania terapii poza ośrodkiem. Prowadzimy również spotkania dla rodziców pozwalające wdrożyć specjalistyczne metody, nowoczesną technologię umożliwiającą komunikowanie się werbalne. Warto również podkreślić, że komunikacja alternatywna i wspomagająca nie hamuje mowy, wręcz przeciwnie, wspomaga rozwój i pobudza.

A co z osobami spoza najbliższego otoczenia? Jaki krok można wykonać, kiedy chciałoby się w jakikolwiek sposób porozumieć z osobą, która ma trudności z komunikacją?

Już teraz jest coraz większa świadomość na temat niepełnosprawności, czy to ruchowej, czy to intelektualnej, i coraz więcej osób chce włączać osoby z niepełnosprawnością do społeczeństwa. Myślimy, że szkolenia, spoty reklamowe, przekaz medialny, to wszystko jest bardzo ważne, żeby poszerzyć wiedzę społeczeństwa na ten temat. Ponieważ osobom, które nie są związane ściśle z osobami z niepełnosprawnością, jest na pewno trudno w porozumiewaniu się, dlatego my też staramy się, żeby nasze dzieci porozumiewały się również w dużej mierze gestami. Jasnymi i czytelnymi dla rozmówcy, żeby osoba, która nie jest w temacie komunikacji, mogła tę drugą zrozumieć. Ważne na pewno jest to, że są takie zinstytucjonalizowane sposoby porozumiewania się i dostępności komunikacyjnej dla osób niesłyszących. Mają możliwość poproszenia o asystenta na poczcie czy w jakimkolwiek innym urzędzie, więc takie działania odgórne są niezwykle istotne. Istotne też są otwarte serca i umysły na osoby nieco inne, ale takie same jak my wszyscy. Więc ta otwartość serca i umysłu jest bardzo ważna. Zainteresowanie może spowodować budowanie mostów, dobrą komunikację i pełna integrację w społeczeństwie.