4 lutego obchodzimy Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem, święto mające na celu zwiększenie świadomości na temat tej choroby oraz promocję działań profilaktycznych. Rak pozostaje jednym z największych wyzwań zdrowotnych na świecie, w tym również w Polsce. W 2024 roku statystyki dotyczące zachorowalności i przeżywalności w naszym kraju przynoszą zarówno niepokojące, jak i budzące nadzieję informacje. Według najnowszych danych Krajowego Rejestru Nowotworów, w 2024 roku w Polsce zdiagnozowano ponad 180 000 nowych przypadków nowotworów złośliwych. Najczęściej występującymi rodzajami raka są: rak płuca, rak piersi u kobiet, rak prostaty u mężczyzn oraz rak jelita grubego. Te cztery typy nowotworów stanowią ponad 50% wszystkich zachorowań. Wiek odgrywa kluczową rolę w zachorowalności na raka. Statystyki wskazują, że większość przypadków diagnozowana jest u osób po 50. roku życia. Szczególnie narażone są osoby w wieku 60-70 lat, u których ryzyko zachorowania jest najwyższe. Jednak niepokojącym trendem jest rosnąca liczba zachorowań wśród młodszych dorosłych, zwłaszcza na raka piersi, jelita grubego i czerniaka. Eksperci wskazują, że może to być związane z niezdrowym stylem życia, brakiem aktywności fizycznej, nieprawidłową dietą oraz rosnącym poziomem stresu. Jeśli chodzi o przeżywalność, Polska odnotowuje stopniową poprawę. W 2024 roku 5-letnie przeżycie wynosi średnio 55% dla wszystkich typów nowotworów. Dla porównania, na początku XXI wieku wskaźnik ten wynosił zaledwie 40%. Najlepsze rokowania mają pacjenci z rakiem piersi (80% przeżywalności) oraz rakiem prostaty (90% przeżywalności). Niestety, rak płuca nadal pozostaje wyjątkowo groźny, z przeżywalnością na poziomie zaledwie 15%. Niestety jeszcze nie ma dostępnych oficjalnych danych zachorowalności na raka w województwie pomorskim za zeszły rok. Jak podkreśla Katarzyna Gulczyńska, prezes Fundacji Pokonaj Raka: Statystyki są nieubłagane – kolejki do lekarzy onkologów w Polsce znacząco się wydłużają. To zjawisko niepokojące, bo każdy dzień zwłoki może mieć ogromne znaczenie dla pacjenta. Wiemy, jak ważny jest czas w przypadku chorób nowotworowych. Dlatego zwracam się z prośbą do wszystkich: jeśli z jakichkolwiek powodów nie możecie przyjść na umówioną wizytę, odwołajcie ją. Potrafimy odwołać wizytę u fryzjera czy rezerwację w restauracji, ale często zapominamy o tym w przypadku lekarza. A przecież to właśnie w gabinecie onkologa ktoś inny może skorzystać z tego terminu, być może ratując swoje życie. To proste działanie, które może uratować czyjeś życie. Nie bójmy się tego robić – to mały gest, który ma ogromne znaczenie. Choroba onkologiczna to nie tylko fizyczne cierpienie, ale także ogromne obciążenie psychiczne. Dlatego tak ważne jest, abyśmy jako społeczeństwo potrafili okazać wsparcie osobom zmagającym się z rakiem. Czasem wystarczy zwykłe "jestem przy Tobie", aby dać choremu siłę do walki. To wsparcie psychiczne ma ogromną moc – dodaje energii, nadziei i wiary w lepsze jutro. Eksperci podkreślają, że nawet 40% przypadków nowotworów można uniknąć dzięki odpowiedniej profilaktyce. Oto najważniejsze działania, które mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania: Regularne badania przesiewowe Wczesne wykrycie raka znacznie zwiększa szanse na wyleczenie. W Polsce dostępne są bezpłatne programy badań przesiewowych, takie jak mammografia (dla kobiet po 50. roku życia), cytologia (dla kobiet w wieku 25-59 lat) oraz kolonoskopia (dla osób po 50. roku życia). Niestety, wciąż zbyt mało osób korzysta z tych możliwości. Zdrowy styl życia Palenie tytoniu to główna przyczyna raka płuca, ale również innych nowotworów, takich jak rak pęcherza czy trzustki. Rzucenie palenia to jedna z najskuteczniejszych metod profilaktyki. Ważna jest również zdrowa dieta, bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty oraz uboga w czerwone mięso i przetworzoną żywność. Regularna aktywność fizyczna również zmniejsza ryzyko zachorowania. Ochrona przed słońcem Czerniak, jeden z najgroźniejszych nowotworów skóry, często jest wynikiem nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV. Stosowanie kremów z filtrem, unikanie solarium oraz ochrona skóry przed oparzeniami słonecznymi to proste, ale skuteczne metody zapobiegania. Szczepienia ochronne Niektóre nowotwory są związane z infekcjami wirusowymi. Przykładem jest rak szyjki macicy, który wiąże się z zakażeniem wirusem HPV. Szczepienia przeciwko HPV są dostępne dla młodzieży i mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania. Ograniczenie spożycia alkoholu Alkohol jest czynnikiem ryzyka dla wielu nowotworów, w tym raka piersi, wątroby i przełyku. Ograniczenie jego spożycia to kolejny krok w kierunku zdrowszego życia. Nadzieja na przyszłość Postęp w diagnostyce i leczeniu nowotworów daje nadzieję na dalszą poprawę statystyk przeżywalności. Terapie celowane, immunoterapia oraz coraz bardziej precyzyjna radioterapia to tylko niektóre z nowoczesnych metod, które już dziś ratują życie tysięcy pacjentów. W Polsce rozwija się również sieć ośrodków onkologicznych, co zwiększa dostęp do specjalistycznej opieki medycznej. Jak wyglądała realizacja programów profilaktycznych w 2024 roku w Gdyni? W 2024 roku zrealizowano aż 9 spotkań w siedzibach firm, organizacjach oraz placówkach publicznych, promując zdrowie i profilaktykę. W ramach programu odbyły się również 2 specjalne akcje profilaktyczne pod hasłem „Zadbaj o siebie i sprawdź się na jesień/wiosnę”, które cieszyły się dużym zainteresowaniem w Centrum Riviera. Dodatkowo podczas 13 innych wydarzeń profilaktycznych dostępne było stanowisko poświęcone profilaktyce raka piersi. Mieszkańcy Gdyni mogli tam nauczyć się samobadania piersi oraz uzyskać szczegółowe informacje na temat zapobiegania tej chorobie. Od marca 2024 roku uruchomiono również infolinię poświęconą profilaktyce raka piersi, która działała średnio 5 godzin w tygodniu. Dzięki niej mieszkańcy mogli dowiedzieć się więcej o dostępnych formach pomocy i wsparcia. Łącznie z wszystkich form konsultacji skorzystało ponad 400 osób, co pokazuje, jak ważna jest edukacja w tym zakresie. Program, uchwalony na lata 2024-2025, zakłada dalsze działania. W 2024 roku planowane jest ogłoszenie konkursu na jego realizację. Wśród inicjatyw znajdą się m.in. mobilne punkty edukacyjne, kontynuacja infolinii oraz specjalne wydarzenie profilaktyczne związane z rakiem piersi, które odbędzie się w październiku. Szczepienia przeciw HPV Gdynia od lat aktywnie realizuje program szczepień przeciw wirusowi HPV, który jest kluczowy w profilaktyce nowotworów. W 2024 roku zakończono projekt „Program profilaktyki zakażeń wirusami brodawczaka ludzkiego (HPV) na terenie Gminy Miasta Gdyni. Kontynuacja na lata 2021–2023”. W ramach programu szczepienia prowadzono w 19 placówkach z 21 punktami szczepień na terenie miasta. Skierowane były głównie do dziewczynek w wieku 13-14 lat. Oprócz samych szczepień, duży nacisk położono na edukację – zarówno młodzieży, jak i ich rodziców. Dzięki temu ponad 1600 dziewczynek zostało zaszczepionych pełnym schematem szczepień, co stanowi znaczący krok w walce z nowotworami związanymi z HPV. Te działania pokazują, że Gdynia konsekwentnie inwestuje w zdrowie swoich mieszkańców, stawiając na profilaktykę, edukację i dostęp do nowoczesnych form ochrony zdrowia. - mówi Anna Melki, dyrektor Gdyńskiego Centrum Zdrowia. Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem to doskonała okazja, aby przypomnieć sobie, jak ważna jest profilaktyka i regularne badania. Rak nie musi być wyrokiem – wczesne wykrycie i zdrowy styl życia to klucz do skutecznej walki z tą chorobą. Pamiętajmy, że każdy z nas ma wpływ na swoje zdrowie. Warto działać już dziś, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania w przyszłości. Opublikowano: 04.02.2025 08:30 Autor: Michał Sałata (michal.salata@gdynia.pl) Zmodyfikowano: 04.02.2025 08:38 Zmodyfikował: Małgorzata Omachel - Kwidzińska