Co dalej z unijnymi środkami na samorządowe inwestycje? Co będzie się działo z gminnymi, wojewódzkimi i powiatowymi budżetami w dobie rosnącej inflacji i niestabilnych cen? Czy samorządy są w stanie planować inwestycje i skutecznie je realizować? To pytania, na które odpowiedzieli goście jednego z paneli Europejskiego Kongresu Gospodarczego (EEC) w Katowicach. Była wśród nich wiceprezydent Gdyni Katarzyna Gruszecka-Spychała, która na ogólnopolskiej arenie nakreśliła finansowe problemy samorządów i obawy związane z kolejnymi zmianami podatkowymi. Katowickie Międzynarodowe Centrum Kongresowe od poniedziałku, 25 kwietnia zamieniło się w ogólnopolską arenę dyskusji, debat i rozważań o tym, jak sytuacja ekonomiczna wpływa na krajową gospodarkę, środowisko biznesowe w postaci firm i całych branż oraz samorządy.Jeszcze do środowego popołudnia potrwa Europejski Kongres Gospodarczy (EEC), który skupia uwagę mediów i kilku tysięcy widzów na dziesiątkach tematycznych debat z udziałem kilkuset prelegentów z całej Polski. To już 14. edycja wydarzenia organizowanego przez spółkę Polskie Towarzystwo Wspierania Przedsiębiorczości (PTWP).Już od pierwszego dnia sesje plenarne i debaty, w tym te poświęcone sytuacji za wschodnią granicą czy służbie zdrowia i sektorowi medycznemu, a razem z nimi – wystąpienia przedstawicieli rządu skupiły na sobie największą uwagę opinii publicznej. W programie EEC znalazło się też wiele dyskusji ściśle tematycznych, powiązanych np. z kwestiami zielonej transformacji, rozwoju energetyki i przemysłu, stosunków międzynarodowych czy przedsiębiorczości. Gdyński wątek wśród ogólnopolskich obaw Jeden z paneli drugiego dnia kongresu – dyskusja poświęcona inwestycjom w miastach i samorządach – odbył się z udziałem wiceprezydent Gdyni ds. gospodarki. Katarzyna Gruszecka-Spychała, reprezentując też Invest In Pomerania, zabrała głos obok między innymi przedstawicieli strony rządowej, w tym sekretarz stanu w resorcie funduszy i polityki regionalnej Małgorzaty Jarosińskiej-Jedynak oraz członka Rady Ministrów Michała Cieślaka, samorządowców: zastępcy prezydenta Płocka Artura Zielińskiego, marszałka województwa śląskiego Jakuba Chełstowskiego, członka zarządu województwa kujawsko-pomorskiego Sławomira Kopyścia i burmistrza Lublińca Edwarda Maniury, a także występującego w roli eksperta rynku paliw alternatywnych Tomoho Umedy.Panel z udziałem gdyńskiej wiceprezydent rozpoczął się od wątku, który już od dłuższego czasu nurtuje polskie samorządy – środków europejskich, które wciąż nie trafiły do dyspozycji lokalnych decydentów. W Katowicach padły deklaracje, iż wyczekiwane unijne pieniądze na inwestycje z perspektywy na lata 2021-2027 mają zostać uruchomione jeszcze w tym roku.Przypomnijmy, iż mowa o miliardach euro w skali całego kraju, które będą wspierać inwestycje w całym kraju, w tym w dużej mierze proekologiczne działania na rzecz poprawy klimatu i ochrony środowiska, ale i wsparcie innowacyjnej przedsiębiorczości czy cyberbezpieczeństwo i rozwój infrastruktury teleinformatycznej.Docelowo około 40% środków pochodzących z polityki spójności będzie zarządzanych przez samorządy wojewódzkie, stąd duże nadzieje i niecierpliwość lokalnych wspólnot w oczekiwaniu na fundusze pozwalajace na nowe inwestycje. Ze strony samorządowców nie zabrakło też pytań bezpośrednio o Krajowy Plan Odbudowy. - W tej chwili zarówno marszałkowie województw, jak i instytucje zarządzające są w technicznym dialogu w zakresie ustalania może nie ostatnich szczegółów, ale ustalania szczegółów co do ostatecznego kształtu programów. (…) Myślę, że pierwsze konkursy, które uda się ogłosić mogą pojawić się z końcem tego roku, ale zakładam, że nie będą to konkursy organizowane przez zarządy województw – mówiła podczas EEC Małgorzata Jarosińska-Jedynak z Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej. Pieniądze, a raczej: pogłębiające się pustki w samorządowych kasach to zresztą temat, który zdominował całą wtorkową dyskusję. Samorządowców próbował uspokoić minister Michał Cieślak, zapewniając o przygotowywanych rozwiązaniach, którymi rząd ma wyrównać m.in. zmniejszone wpływy z tytułu udziału w PIT.Paneliści wtorkowego panelu podczas EEC w Katowicach. Druga od lewej wiceprezydent Gdyni, Katarzyna Gruszecka-Spychała, fot. Grupa PTWP - Chcielibyśmy, aby stała subwencja inwestycyjno-wyrównawcza, opierająca się o algorytm była po pierwsze zachętą do inwestowania (..) oraz aby w jakimś stopniu uzupełniała koszty ponoszone przez samorządy z tytułu czy to oświaty, czy ewentualnie ubytków z tytułów wpływów (podatkowych – dop. red.) - mówił minister Michał Cieślak, członek Rady Ministrów. Rządowe zapewnienia szybko zderzyły się jednak w Katowicach z samorządową rzeczywistością nakreśloną przez pozostałych gości. To obraz dramatycznie szybko rosnących wydatków, piętrzących się zadań i niepewności związanej z kolejnymi uderzeniami w gminne (i nie tylko) budżety. „Wydatki rosną z dnia na dzień” Na przykładzie Gdyni skalę problemu jednoznacznie opisała wiceprezydent Katarzyna Gruszecka-Spychała, przytaczając konkretne kwoty, których po prostu zabraknie w tym roku w miejskiej kasie. - Musielibyśmy przyjąć, że w tym roku strata mojego miasta, Gdyni, wynikająca jedynie z udziału w PIT wynosi w granicach około 130-135 milionów złotych. (…) To, co nas zabija, to poziom wydatków bieżących. (...) Mam na myśli nie tylko przetargi, w których ceny od oferentów znacząco przekraczają oszacowania, ale i zwykłe wydatki bieżące, które muszą rosnąć z dnia na dzień, biorąc pod uwagę sytuację ekonomiczną. (…) To, co było esencją myślenia samorządowego, czyli długofalowe, strategiczne planowanie oparte na stałości trendów, które dawały pewną stabilność - to się urwało i w związku z tym dzisiaj mówienie o planach na kolejne lata jest dość trudne, nawet jeżeli ma się w tym planowaniu wybitne doświadczenie – wyjaśniała podczas dyskusji Katarzyna Gruszecka-Spychała, wiceprezydent Gdyni ds. gospodarki. Przypomnijmy, że przed samorządowymi finansami także kolejna niewiadoma, czyli zapowiadana przez rząd zmiana stawki podatku dochodowego na 12% - jej wpływ na przychody miast i gmin jest w tej chwili trudny do oszacowania. Co więcej, kolejna zmiana to także nowe komplikacje dla skarbników, którzy główne wydatki zapisują z wyprzedzeniem w Wieloletnich Prognozach Finansowych, odnosząc się m.in. do prognozowanych wpływów z podatków. W obecnych realiach takie planowanie staje się niewiadomą.Wtorkowy panel poświęcony inwestycjom w samorządach podczas EEC w Katowicach, fot. Grupa PTWP Taniej już nie będzie. Samorządowcy o rządowych propozycjach Podobnie o sytuacji ekonomicznej wypowiadali się także inni samorządowcy, podkreślając codzienne trudności w zarządzaniu budżetami i przeprowadzaniu inwestycji, w tym także tych dotowanych z rządowych środków, których kosztorysy znacznie przekraczają przyznane wcześniej kwoty. Czas - to klucz, który przy wysokiej inflacji powoduje spore dysproporcje między możliwościami, a cenami. - Jestem po otwarciu kolejnego przetargu, gdzie kwota zaplanowana przez nas w budżecie została dwukrotnie przekroczona. (…) Na dwie inwestycje, na które dostaliśmy dotacje w ramach „Polskiego Ładu” będziemy chcieli znaleźć środki własne, żeby je zrealizować. Dlaczego? Dlatego, że ogłoszenie kolejnego przetargu na pewno nie wyjdzie taniej, a wręcz przeciwnie – mówił Artur Zieliński, zastępca prezydenta Płocka.- Myślimy o tym, kiedy rzeczywiście wpłyną do naszych budżetów środki z Krajowego Planu Odbudowy i fundusze europejskie dla poszczególnych województw. Jesteśmy zaniepokojeni, że ten proces się przedłuża, dlatego, że wraz z upływającym czasem niestety rosną ceny – podkreślił Sławomir Kopyść, członek zarządu województwa kujawsko-pomorskiego.- Wielu samorządowców woli mieć dochody własne niż uznaniowe dotacje czy subwencje, dlatego że wtedy jest motywacja do tego, żeby pracować i tworzyć wartość dodaną, na której powinno nam wszystkim zależeć – zauważył z kolei Edward Maniura, burmistrz śląskiego Lublińca w odniesieniu do wcześniejszych wyjaśnień ministra Cieślaka. Nie tylko rządowa polityka i zmiany podatkowe, ale i sytuacja na światowym rynku energetycznym jest czynnikiem, który może w najbliższym czasie odcisnąć mocne piętno na samorządowych budżetach – szczególnie w odniesieniu do wojny w Ukrainie i zaogniającego się konfliktu z Rosją. - Energia, gaz, węglowodory, węgiel, ropa – te ceny będą cały czas zdestabilizowane. Są nieprzewidywalne. Nieprzewidywalne w tym sensie, że dzisiaj nie da się w ogóle planować czegokolwiek bazując na tych klasycznych paliwach. I w tym kontekście na to bardzo wrażliwe również są samorządy – mówił Tomoho Umeda, ekspert technologii wodorowej i energii odnawialnej, prezes spółki Hynfra. Sam Europejski Kongres Gospodarczy (European Economic Congress) jest określany przez jego organizatorów mianem „największej imprezy biznesowej Europy Centralnej”. Poprzednia edycja, która odbyła się we wrześniu 2021 roku przyciągnęła ponad 9 tysięcy widzów ze świata gospodarki, biznesu i polityki. Współgospodarzami wydarzenia są Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, miasto Katowice i samorząd województwa śląskiego, a jego partnerem merytorycznym - Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Więcej informacji, a także agendę wydarzenia i retransmisje poszczególnych dyskusji można znaleźć na stronie internetowej www.eecpoland.eu. Opublikowano: 27.04.2022 08:12 Autor: Kamil Złoch (kamil.zloch@gdynia.pl) Zmodyfikowano: 27.04.2022 17:09 Zmodyfikował: Karolina Szypelt