27 maja przypada Dzień Samorządu Terytorialnego. To również rocznica pierwszych wyborów do samorządu. Z tej okazji Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej zorganizowała debatę online na temat stanu samorządności i wyzwań, jakie czekają nas w najbliższej przyszłości. Uczestnicy spotkania rozmawiali również o tym, jak pandemia zmieniła naszą rzeczywistość. W debacie wziął udział prezydent Wojciech Szczurek. Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej postanowiła w szczególny sposób uczcić rocznicę pierwszych wyborów do samorządu. Zaprosiła ekspertów z całej Polski i zorganizowała debatę pt. „Trzeci etap reformy samorządu terytorialnego. De(re)centralizacja, postcovid i...?”. Wzięli w niej udział: Wojciech Szczurek – prezydent Gdyni, prof. Hubert Izdebski – prawnik, Marcin Bazylak – prezydent Dąbrowy Górniczej, Dorota Zmarzlak – wójt Izabelina oraz Jerzy Stępień – sędzia i przewodniczący Rady Fundatorów Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej. Wydarzenie odbyło się w sieci. Debatę poprowadził Cezary Trukowski, prezes zarządu Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej.Uczestnicy dyskusji mówili m.in. o tym, jakie zmiany są potrzebne w systemie samorządowym i w jakim kierunku powinny one pójść. Odnosili się również do wyzwań, jakie przyniosła ze sobą pandemia koronawirusa. Punktem wyjścia do debaty była ekspertyza dotycząca stanu samorządu i najważniejszych kierunków zmian, którą przygotował prof. Hubert Izdebski. Odnosi się ona do pojawiających się co jakiś czas w debacie publicznej nawoływań do kompleksowego przeglądu ustawodawstwa samorządowego i potrzebie powołania komisji kodyfikacyjnej, która miałaby zająć się opracowaniem kompleksowego programu reform. Jeden z wniosków, które prof. Izdebski zawarł w swojej pracy brzmi: „Przy wyraźnej nieufności władzy centralnej do wszelkiej samorządności oraz braku z jej strony woli partnerstwa i dialogu postępuje proces formalnej i faktycznej recentralizacji”. Autor zauważył też, że obecne warunki, w których przyszło działać samorządom są znacznie trudniejsze niż w 2000 roku i składają się na to co najmniej 3 przyczyny – ogólne skutki trwającej pandemii, obecna od 5 lat fala decentralizacji oraz konieczność stałego dostosowywania organizacji funkcjonowania samorządu wraz z całością systemu władz publicznych do warunków i wyzwań kolejnych dekad.Na początek prowadzący zapytał samorządowców, jak oceniają kondycję samorządu w erze postpandemii, recentralizacji, niepewności i wyzwań kolejnych dekad. – Pandemia to jeden z elementów, który przysparza trudności, wyzwań oraz kłopotów polskiemu samorządowi i nie pozwala myśleć spokojnie o przyszłości. W ostatnich latach przyzwyczailiśmy się do obrony przed ciosami, przed różnymi działaniami, które miały ustrojowo utrzymywać status quo, a Pan Profesor w swojej analizie śmiało wraca do myśli i założeń, które powinny nam towarzyszyć, które mówią o tym, jakie są wyzwania na przyszłość. Ta perspektywa COVID-owa to szereg wielu uwarunkowań i wyzwań, ale też dowód na to, że w wymiarze lokalnym samorządy po raz kolejny udowodniły sprawczość i siłę działania wynikającego ze wspólnotowości. Tysiące inicjatyw, które rodziły się lokalnie, żeby sobie wzajemnie pomagać, przeciwdziałać skutkom pandemii, były pięknym, czystym wyrazem tego, czym jest samorząd – mówił Wojciech Szczurek, prezydent Gdyni. Prezydent Gdyni podczas dyskusji wspomniał też o aspekcie finansowym i sytuacji, w jakiej znajdują się samorządy. – Marzę o tym, byśmy mogli dzisiaj dyskutować w polskim samorządzie o tych zagadnieniach, o których napisał Pan Profesor Izdebski. Dzisiaj walczymy o to, żeby przetrwać, żeby nie zamykać szkół, nie ograniczać zadań. Zagrożone jest bieżące funkcjonowanie naszych samorządów. A to wszystko przez demolowany system finansów samorządowych, zdemolowany system budżetowy. To temat, który jest dziś największym wyzwaniem. Mam nadzieję, że to czas przemijający i że stabilizacja finansów pozwoli nam myśleć o takich działaniach, które powinny być elementem trzeciego etapu reformy samorządowej – dodał Wojciech Szczurek. Uczestnicy debaty rozmawiali także o tym, jak ważna jest kwestia subsydiarności i wspólnotowości w samorządzie, w jaki sposób ją wzmacniać i przenieść do codziennego funkcjonowania. – Subsydiarność nie zaczyna się od poziomu rady gminy, tylko od wspólnoty sąsiedzkiej, lokalnej czy dzielnicowej. Część samorządów o tym zapomina. Dokładnie rok temu, kiedy świętowaliśmy 30-lecie samorządu terytorialnego. Marzyliśmy wtedy, że będzie to okazja do tego, abyśmy usiedli i zaczęli dyskutować w gronie ekspertów na temat tego, w jaki sposób w przyszłości powinny być ukształtowane reguły samorządowe i jakie doświadczenia wyciągnąć z minionych trzech dekad, co zadziałało, a co nie. Powinniśmy taki dorobek opracowywać. Musimy zagwarantować na przyszłość takie regulacje, które jasno i stanowczo nie tyle skonstruują ograniczenia dla samorządów, co dadzą gwarancje stałego i pewnego finansowania. Potrzebna jest wspólna debata o przyszłości, która przeniesie zasadę pomocniczości na konkretne rozwiązania, które opiszą, w jaki sposób powinny funkcjonować nie tylko finanse samorządów, ale też instytucje nadzorcze i kontrolujące. Gdybyśmy ten cały wysiłek samorządowy i ekspercki potrafili złożyć, bylibyśmy spokojniejsi o przyszłość – podkreślał prezydent Gdyni. Debatę zorganizowała Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, która jest największą polską organizacją pozarządową wspierającą rozwój samorządności. Opublikowano: 27.05.2021 17:08 Autor: Magdalena Czernek (magdalena.czernek@gdynia.pl) Zmodyfikowano: 27.05.2021 19:15 Zmodyfikował: Redakcja portalu Gdynia.pl