50-lecie linii autobusowej 150

Okrągły jubileusz w ZKM Gdynia - linia autobusowa 150 została uruchomiona dokładnie 2 marca 1972 roku, kursując ze Śródmieścia do Oksywia w celu zastąpienia likwidowanych linii trolejbusowych. Jeszcze w tym samym roku przedłużono ją do Witomina. W ciągu 50 lat funkcjonowania stanowiła jedną z podstawowych linii komunikacji miejskiej w Gdyni. Wpisała się na trwałe do historii gdyńskiej komunikacji miejskiej przełomowymi wydarzeniami w jej rozwoju. Teraz znów zapisze się na kartach lokalnej historii - jako pierwsza będzie obsługiwana elektrobusami przegubowymi.

Zachęcamy do zapoznania się ze skróconą historią funkcjonowania tej linii w ramach ZKM Gdynia. Linia autobusowa nr 150 została uruchomiona w dniu 2 marca 1972 r. na trasie: Prezydium Miejskiej Rady Narodowej (obecnie Urząd Miasta Gdyni) ul. Bema – Oksywie Górne, ul. Godebskiego. Autobusy linii 150 kursowały z przystanku początkowego przy ul. Bema do Oksywia ulicami: Bema, al. Czołgistów (obecnie al. Piłsudskiego), Władysława IV, Migały (obecnie Wójta Radtkego), Marchlewskiego (obecnie Wiśniewskiego), Arciszewskich, płk. Dąbka, Bosmańską, Czwartaków i Godebskiego, gdzie obok szkoły został usytuowany przystanek krańcowy. Z powrotem trasę wyznaczono ulicami: Godebskiego, Podchorążych, Bosmańską, płk. Dąbka, Arciszewskich, Marchlewskiego, pl. Konstytucji, Dworcową, 10 Lutego, Władysława IV, Traugutta, I Armii Wojska Polskiego (obecnie Żołnierzy I Armii Wojska Polskiego) i Bema.

^{Jeden z Jelczów, które na początku historii linii 150 kursowały po Gdyni, fot. ZKM Gdynia / archiwalne}

Autobusy linii 150 początkowo kursowały tylko w dni powszednie w godzinach zwiększonego nasilenia ruchu – rano i po południu z częstotliwością co 20 minut, a w pozostałych godzinach co 30 minut. Wkrótce zwiększono częstotliwość kursowania autobusów w godzinach szczytów przewozowych do 15 min.

W czwartym miesiącu funkcjonowania linii, z dniem 16 czerwca 1972 r., zmieniono jej trasę w centrum miasta w kierunku Oksywia. Od ul. Władysława IV poprowadzono ją ulicami 10 Lutego i Dworcową oraz przez pl. Konstytucji do ul. Marchlewskiego.

Zmianie trasy linii 150 towarzyszyła korekta jej podziału na tzw. strefy taryfowe, stanowiące faktycznie odcinki taryfowe. Pierwsza strefa obowiązywała od przystanku początkowego na ul. Bema do pl. Konstytucji, druga do przystanku przy ul. Marchlewskiego na wysokości ul. Energetyków, a trzecia – do przystanku końcowego na Oksywiu Górnym przy ul. Godebskiego.

Jeszcze w tym samym roku, z dniem 6 lipca, trasę linii 150 przedłużono do Witomina ul. Polnej, ulicami: al. Czołgistów, Śląską, Kielecką, Rolniczą, Wielkokacką i Stawną, eliminując ją z ulic Traugutta, I Armii Wojska Polskiego i Bema. Z powrotem trasę linii wyznaczono ulicami: Polną, Długą, Wielkokacką, Rolniczą, Kielecką, Śląską i al. Czołgistów oraz dalej zachodnią jezdnią ul. Władysława IV przez węzeł Wzgórze Nowotki (obecnie Św. Maksymiliana) – do przeciwległej jezdni ul. Władysława IV.

W nowym rozkładzie jazdy, obowiązującym na zmienionej trasie, zachowano w dni powszednie w godzinach szczytów przewozowych częstotliwość 15-minutową, natomiast w pozostałych godzinach nieznacznie ją zwiększono – do 25 min.

W 1973 r., z dniem 25 lutego, w związku z likwidacją ostatniej linii trolejbusowej do Oksywia, tj. linii 28 funkcjonującej na skróconej trasie z pl. Konstytucji do Oksywia Dolnego – z pętlą przy blokach Stoczni Marynarki Wojennej, zwiększono częstotliwość kursowania autobusów na linii 150 w dni powszednie w szczytach przewozowych do 12 min i do 15 min w pozostałych godzinach. Zaplanowano także kursowanie autobusów na tej linii w dni świąteczne, do godz. 9 co 25 min i następnie co 20 min.

W 1975 r., z dniem 10 lipca, trasę linii skrócono do Oksywia Dolnego, do pętli przy porcie Marynarki Wojennej, w związku z czasowym zamknięciem dla ruchu ul. Arciszewskich na skutek budowy kolektora sanitarnego.

W 1976 r., z dniem 24 marca, jeszcze na skróconej trasie do Oksywia Dolnego, zwiększono częstotliwość kursowania autobusów na linii 150 do 9 minut. W tym samym roku, z dniem 21 października, po oddaniu do użytku ul. Arciszewskich, linia 150 wróciła na swoją właściwą trasę do Oksywia Górnego – do ul. Godebskiego. W zmienionym rozkładzie jazdy zaplanowano największą w historii linii częstotliwość kursowania autobusów w dni powszednie – co 8-9 min w szczytach przewozowych, co 13 min w okresie między szczytami i wczesnym wieczorem oraz co 15 min późnym wieczorem, przeznaczając do jej obsługi maksymalnie 9 autobusów. Dla dni świątecznych przyjęto standard częstotliwości kursów co 25 min rano i co 20 min do końca obsługi komunikacyjnej, wysyłając na trasę maksymalnie 4 pojazdy.

W 1980 r., z dniem 9 grudnia, zmieniono trasę linii 150 na Witominie. Poprowadzono ją do nowej pętli Witomino Leśniczówka – ul. II Morskiego Pułku Strzelców, wycofując ją z ulic Stawnej, Polnej i Długiej, którymi autobusy tej linii wykonywały pętlę uliczną. Na zmienionej trasie w dni powszednie zapewniono w szczytach przewozowych częstotliwość kursów co 12 min, w okresie między szczytami – co 14 min, a wczesnym i późnym wieczorem – co 16 min, zapewniając do obsługi linii odpowiednio 7, 6 i 5 autobusów. W dni świąteczne przyjęto rano do godz. 9 częstotliwość kurów co 27 min i następnie co 21 min, wykorzystując najpierw 3, a potem 4 autobusy.

W 1986 r. od dnia 9 czerwca do 14 listopada, w związku z remontem wiaduktu na ul. Marchlewskiego przed ul. Energetyków, trasa linii 150 prowadziła przejściowo w kierunku Oksywia z ul. Jana z Kolna przez pl. Konstytucji oraz ulicami: Dworcową, Podjazd, Czerwonych Kosynierów (obecnie Morska) i Estakadą Kwiatkowskiego do ul. Marchlewskiego. W drodze do Witomina autobusy linii 150 z ul. Podjazd jeździły ul. 10 lutego do ul. Władysława IV, z pominięciem pl. Konstytucji.

W 1993 r., z dniem 1 czerwca, nastąpiła reorganizacja układu linii gdyńskiej komunikacji miejskiej. Linia 150 nie zmieniła trasy, ale zaczął na niej obowiązywać nowy rozkład jazdy, uwzględniający modułowe częstotliwości wprowadzone w całej sieci komunikacyjnej. Przyznając jej status linii podstawowej wprowadzono trzy standardy częstotliwości: co 12 min w dni powszednie w szczytach przewozowych, co 20 min w dni powszednie w okresach między szczytami i po popołudniowym szczycie przewozowym do ok. godz. 21 oraz w soboty, niedziele i święta od rana do 21, a także co 30 min we wszystkie dni tygodnia późnym wieczorem.

W 1996 r., z dniem 11 czerwca, rozpoczął się proces stopniowego wprowadzania do obsługi linii pojazdów niskopodłogowych. Najpierw pojawiły się na niej standardowe pojazdy niskopodłogowe w godzinach późnowieczornych.

W 1997 r., z dniem 6 września, zakres kursowania standardowych pojazdów niskopodłogowych w dni powszednie i soboty został wydłużony o godziny wczesnowieczorne, w których zastąpiły one przegubowe autobusy wysokopodłogowe. W niedziele i święta obsługę linii powierzono w całości standardowym pojazdom niskopodłogowym.

W 1998 r., z dniem 7 grudnia, część linii skierowano pomiędzy przystankami Energetyków i Obłuże Centrum nowo oddaną do użytku Estakadą Kwiatkowskiego. Linia 150 została na swojej dotychczasowej trasie z zadaniem obsługi pomijanych przystanków przez linie korzystające z Estakady. Innowacją było wprowadzenie do jej obsługi pierwszych trzech niskopodłogowych autobusów przegubowych.

W 2003 r, z dniem 23 czerwca, na linii 150, podobnie jak na pozostałych liniach autobusowych o statusie podstawowym, zmniejszono częstotliwość kursowania autobusów w dni powszednie w szczytach przewozowych z 12 do 15 min.

Na linii 150 w dniu 22 czerwca 2007 r., jako na ostatniej w gdyńskiej komunikacji miejskiej, zakończyły kursowanie przegubowe autobusy wysokopodłogowe.

W 2010 r., z dniem 4 listopada, po przebudowie węzła Wzgórze Świętego Maksymiliana, trasę linii w kierunku Oksywia z ul. Kieleckiej poprowadzono Drogą Gdyńską i nowym tunelem pod torami kolejowymi do ul. Władysława IV.

^{Jeden z pojazdów linii 150 na pętli autobusowej, fot. ZKM Gdynia}

W 2019 r., z dniem 20 czerwca, w związku z przejściowym zamknięciem dla ruchu drogowego fragmentu ul. Wiśniewskiego – obejmującego mostek nad rzeką Chylonką – trasę linii 150 poprowadzono objazdem wyznaczonym ul. Kontenerową, natomiast w 2020 r., z dniem 8 lutego, przeniesiono ją na Estakadę Kwiatkowskiego, zapewniając zajazdy autobusów w obu kierunkach łącznicami Estakady do przystanków przy Bazie Promowej.

50 lat motoryzacyjnych zmian

Na linii 150, poczynając od 1972 r., eksploatowane były autobusy różnych typów i marek. Funkcjonowanie linii zainaugurowały autobusy Jelcz Mex 272 i Jelcz Car 043, tzw. ogórki. Wkrótce dołączyły do nich przegubowe Jelcze 021. Pod koniec lat 70. pojawiły się w jej obsłudze Jelcze Berliety PR 110. W 1981 r. przegubowe Ikarusy 280, a w 1983 r. – standardowe Ikarusy 260 – zaczęły zastępować zarówno Jelcze Mexy, jak i Berliety. Od 1986 r. obok Ikarusów eksploatowane były Jelcze M11.

Przełom nastąpił w 1996 r. wraz z przeznaczeniem do obsługi linii, początkowo w niewielkim zakresie, Jelczy Mercedesów M122/O405N2. Pod koniec 1998 r. na linii zaczęto eksploatować przegubowe Neoplany N4021td. W pierwszej dekadzie bieżącego stulecia w obsłudze linii pojawiły się w kolejności nowe autobusy Solaris, Volvo i MAN. W dniu jubileuszu 50-lecia linii eksploatowane są na niej pojazdy tych dwóch ostatnich marek.

^{Jeden z pojazdów MAN eksploatowanych na linii 150, fot. ZKM Gdynia}

W okresie funkcjonowania linii 150 zmieniali się organizatorzy usług i przewoźnicy. Linię uruchomił Zakład Komunikacji Miejskiej w Gdyni – funkcjonujący w strukturze Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Gdańsku. Od października 1992 r. organizatorem linii jest Zarząd Komunikacji Miejskiej w Gdyni. Z dniem 1 czerwca 1994 r., po powołaniu gdyńskich gminnych spółek przewozowych, obsługa linii przypadła Przedsiębiorstwu Komunikacji Autobusowej i Trolejbusowej, które z czasem zmieniło nazwę na Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej. W 2010 r., z dniem 4 listopada, w niewielkim zakresie do obsługi linii została włączona druga gminna spółka przewozowa – Przedsiębiorstwo Komunikacji Autobusowej. W 2022 r., z dniem 1 lutego, PKA przyjęło obsługę linii w całości, nie pozostawiając PKM-owi żadnego zadania.

Nowa technologia, nowy rozdział

Przejęcie obsługi linii 150 przez PKA wynika z przeznaczenia tej linii do elektryfikacji. W pierwszym półroczu 2022 r. spółka ta wprowadzi do obsługi wszystkich zadań na tej linii autobusy elektryczne, tzw. elektrobusy, przegubowe i standardowe, marki Mercedes-Benz eCitaro G i eCitaro. Pojazdy przegubowe będą kursować we wszystkie dni tygodnia do. ok. godz. 20, a standardowe – późnym wieczorem. Na pętli linii na Witominie Leśniczówce i na przystanku krańcowym na Oksywiu Górnym przy ul. Godebskiego, będą zlokalizowane ładowarki baterii elektrobusów, umożliwiające całodzienną eksploatację pojazdów bez zjazdu do zajezdni.

W rezultacie elektryfikacji linia 150 znajdzie się w segmencie kilku linii autobusów objętych w Gdyni tą innowacją – pierwszą i na obecnym etapie elektryfikacji jedyną obsługiwaną głównie elektrobusami przegubowymi. Zadecydowały o tym: trasa linii prowadząca przez gęsto zabudowane obszary miasta, przystanki krańcowe położone blisko bloków mieszkalnych, a na Oksywiu ponadto przy szkole oraz duża liczba pasażerów korzystających ze świadczonych na niej usług przewozowych.

W ciągu 50 lat funkcjonowania linia 150 stanowiła jedną z podstawowych linii komunikacji miejskiej w Gdyni. Powstała w celu zastąpienia likwidowanych linii trolejbusowych ze śródmieścia na Oksywie. Już po kilku miesiącach funkcjonowania została jednak wydłużona do Witomina, stając się jedną z pierwszych długich linii łączących, przez śródmieście, przeciwległe dzielnice miasta. Od samego początku, ze względu na przebieg trasy, cieszyła się dużym zainteresowaniem ze strony pasażerów, masowo korzystających ze świadczonych na niej usług przewozowych.

Wpisała się na trwałe do historii gdyńskiej komunikacji miejskiej przełomowymi wydarzeniami w jej rozwoju, a mianowicie: zainaugurowała w 1972 r. etap uruchamiania linii międzydzielnicowych prowadzących przez Śródmieście, znalazła się w gronie kilku linii, na których rozpoczęto w 1998 r. eksploatację przegubowych autobusów niskopodłogowych, zakończyła się na niej w 2007 r. eksploatacja autobusów wysokopodłogowych i wreszcie jako pierwsza została przeznaczona do obsługi elektrobusami przegubowymi, co nastąpi w ramach przypadającego w 2022 r. jej jubileuszu.

Opracowanie: prof. Olgierd Wyszomirski

Opublikowano: 01.03.2022 15:40
Autor: Kamil Złoch (k.zloch@gdynia.pl)
Zmodyfikowano: 03.03.2022 13:01
Zmodyfikował: Kamil Złoch