Gdynia czyta Żeromskiego

Wiele podróżowałem po świecie, ale tak pięknego zakątka, takiego połączenia morza, lasów i wzgórz, nie widziałem nigdzie. Tu czuję się spokojny i szczęśliwy. Tak o Orłowie pisał Stefan Żeromski. Jego „Przedwiośnie” jest w tym roku lekturą Narodowego Czytania.

Żeromski pierwszy raz w Gdyni

Pobyt nad morzem zalecił pisarzowi lekarz. Żeromski przyjechał do Orłowa w pierwszych dniach maja 1920 r. z siedmioletnią córką Moniką i jej matką Anną. W Domku Żeromskiego, gdzie przebywał, można obecnie oglądać pamiątki związane z pisarzem i jego pobytem nad Bałtykiem. Domek można zwiedzać w soboty i niedziele w godz. 11.00 -16.00). Wstęp wolny.

Po przebytej hiszpańskiej grypie Żeromski wypoczywał i nabierał sił. „Pogoda tego lata była dość okropna, czarne chmury wlokły się nad ołowianym morzem. Toteż często siedzieliśmy w różowym domku, gdzie odwiedzało nas bardzo dużo osób. Pamiętam niektóre nazwiska, niektóre twarze – profesora Chrzanowskiego, Jana Kasprowicza, pana Antoniego Abrahama” – wspominała Monika Żeromska.

Podczas trzymiesięcznego pobytu w Orłowie pisarz odbywał wycieczki piesze do pobliskich Kolibek i Sopotu. Wędrując plażą do Gdyni odkrywał uroki nadbrzeżnych lasów i wzgórz. Zapoznawał się z regionalną literaturą, tradycjami, miejscowymi obyczajami i codziennym życiem Kaszubów. To tutaj napisał opowieść "Sambor i Mestwin" i tutaj obmyślał swoją powieść "Wiatr od morza".

Inżynier Żeromski

Rok później rodzina Żeromskich ponownie przyjeżdża do Gdyni. Tym razem zatrzymali się w domu Plichty na rogu ul. Świętojańskiej i 10 Lutego, tam gdzie obecnie stoi pomnik Żeromskiego. Pisarz tak często zaglądał na budowę portu, że robotnicy uważali, że jestem inżynierem.

„Zaraz po przyjeździe mój Ojciec zaczął chodzić rano na spacery do miejsca, gdzie kilku robotników pracowało przy budowie niewielkiego mola, czy pomostu. Wbijali w dno wielkie pale, kładli na nich deski, w przyszłości miały tam przybijać kutry i łodzie rybackie. Ojciec codziennie oglądał postępy roboty, rozmawiał z robotnikami, przysiadał na stosach drewna i pisał w notesach, które zawsze miał ze sobą. Ludzie prędko uznali go za fachowca z ich dziedziny i zaczęli nazywać panem inżynierem” – wspomina Żeromska.

Żeromski pisał wtedy „Wiatr od morza”. Zbierał materiały, uczył się historii tych ziem, odmienności języka i tutejszych legend. Studiował budowę okrętów, sprzętu żeglarskiego, rybołówstwa, gromadził słowniki.
Miesiące letnie 1922, 1923 i 1924 Żeromski spędzał na Helu, ale jeździł do Gdyni bardzo często, sprawdzać, oglądać, cieszyć się każdą nowo wytyczoną ulicą, nowym domem czy zarysami portu.

Przedwiośnie

"Przedwiośnie" to ostatnia powieść Stefana Żeromskiego, która została opublikowana w 1924 roku. Pisarz dokonał w niej bilansu pierwszych lat niepodległości Polski, zwracając uwagę na entuzjazm, chęć odbudowy państwa, ale także na błędy i zaniechania. Książka stanowiła zachętę do wspólnej debaty nad kształtem II Rzeczypospolitej. Do tej pory ukazało się ok. 120 polskich i ponad 10 zagranicznych wydań Przedwiośnia. Doczekało się też dwóch ekranizacji (1929, 2001).

Stefan Żeromski (1864-1925) pochodził z zubożałej rodziny szlacheckiej o silnych tradycjach patriotycznych. Wcześnie osierocony, utrzymywał się z korepetycji. W swoich utworach często piętnował niesprawiedliwość społeczną, opowiadając się za potrzebą walki z krzywdą i cierpieniem. Wiele miejsca poświęcił tematyce niepodległościowej. W ostatnich latach swojego życia stał się piewcą polskiego Wybrzeża i morza. W 1920 r. lekarz zalecił pisarzowi pobyt nad morzem.

Narodowe Czytanie #wGdyni

Narodowe Czytanie w Gdyni odbędzie się 7 i 8 września.

W piątek na głośne czytanie lektury, gry i zabawy z językiem polskim zaprasza Biblioteka Oksywie (ul. Podchorążych 10a). Początek o godz. 11.00. Podobne wydarzenie będzie miało miejsce w sobotę o godz. 11.00 w Bibliotece Cisowa (ul. Kcyńska 2) i o godz. 12:00 w Bibliotece Chylonia „pod Żabką” (ul. Kartuska 20 B).

Do Narodowego Czytania włączają się także marynarze i aktorzy. W sobotę o godz. 11.00 fragmenty powieści marynarze odczytają na pokładzie historycznej ORP „Błyskawicy”. Imprezę uświetnią koncerty Zespołu Wokalnego Klubu MW, a publiczność będzie mogła wypróbować swoich sił w quizie wiedzy o lekturze. Wstęp wolny.

Już po raz kolejny Narodowe Czytanie odbędzie się w Teatrze Muzycznym. Tam, w sobotę w godz. 16.00 - 18.00 fragmenty "Przedwiośnia" czytać będą dyrektor Igor Michalski oraz aktorzy: Andrzej Śledź, Ewa Walczak, Mateusz Deskiewicz, Katarzyna Więcek, Paweł Bernaciak, Anna Andrzejewska, Tomasz Więcek, Dorota Kowalewska, Rafał Ostrowski, Aleksandra Meller, Magdalena Smuk, Anna Maria Urbanowska, Izabela Pawletko, Alicja Piotrowska i Ewa Gierlińska.