W środę, 3 kwietnia, w murach Urzędu Miasta w Sopocie odbył się briefing prasowy, poświęcony ustaleniom Najwyższej Izby Kontroli, dotyczącym dewastacji finansów samorządowych przez rząd Prawa i Sprawiedliwości. W sali sopockich rajców z dziennikarzami spotkali się prezydent Gdyni Wojciech Szczurek, prezydentka Gdańska Aleksandra Dulkiewicz oraz gospodyni spotkania, p.o. prezydenta Sopotu, Magdalena Czarzyńska-Jachim. W ubiegłym tygodniu Najwyższa Izba Kontroli na konferencji prasowej przedstawiła ustalenia przeprowadzonych przez siebie kontroli. Zarówno „Wsparcie finansowe samorządów przez państwo w okresie reform podatkowych i odbudowy gospodarki po epidemii COVID-19” jak i „Prawidłowość zapewnienia jednostkom samorządu terytorialnego finansowania zadań publicznych” wykazały szereg kwestii, które zachwiały konstytucyjną pozycją jednostek samorządu terytorialnego (JST) w wyniku wprowadzonych przez poprzedni rząd reform podatkowych. W efekcie NIK składa w tej sprawie zawiadomienie do prokuratury. Do tego na środowym briefingu odnieśli się prezydenci Gdyni, Gdańska i Sopotu. - Wyniki kontroli NIK są porażające, pokazują jak PiS dzielił Polaków na lepszych i gorszych, ale przede wszystkim, jak karał mieszkańców za poglądy polityczne – tymi słowami rozpoczęła briefing Magdalena Czarzyńska-Jachim. - Karał, rozdając pieniądze nas wszystkich. To jedna z form karania samorządów, bo przez 8 lat byliśmy my, samorządowcy i samorządy, skutecznie niszczeni – podkreśliła dodając, że zmiany w podatkach spowodowały katastrofę finansową większości samorządów w Polsce. P.o. prezydenta Sopotu, Magdalena Czarzyńska-Jachim. Fot. Zygmunt Gołąb - W 2018 roku tylko 28 gmin w Polsce, czyli 2% gmin miało deficyt operacyjny. W 2023 roku ten deficyt miało już 1611 gmin, czyli 57% gmin – dodała Magdalena Czarzyńska-Jachim. - Raport NIK potwierdził to, o czym my, samorządowcy, mówimy od de facto 2019 roku. Samorządy sukcesywnie ograbiane były ze środków, które miały trafiać do naszych mieszkańców, trafiać na projekty inwestycyjne, na działania, na utrzymanie i podnoszenie jakości życia, która budowana była w Polsce samorządowej od roku 1990 – powiedział prezydent Gdyni Wojciech Szczurek. - Dzisiaj możemy spojrzeć nieco z optymizmem, bo chcę wyraźnie podkreślić, że raport NIK odnosi się do rządów Prawa i Sprawiedliwości, natomiast ostatnie miesiące wprowadzają do finansów samorządowych nieco spokoju. Otrzymaliśmy prawidłowo wyliczone udziały w podatku PIT, które spowodowały, że dzisiaj sytuacja budżetowa jest zdecydowanie bardziej stabilna niż przed 15 października – dodał Wojciech Szczurek. Jako przykład podał subwencję rozwojową, która pozwoliła podjąć Miastu Gdynia działania wspierające budżety. - Po raz pierwszy chyba w historii, kiedy rząd podejmował decyzje dotyczące podwyżki wynagrodzeń dla nauczycieli, subwencja, która uzupełniła wcześniej naliczoną subwencję w związku z tą podwyżką, niemalże w całości pokryła koszty tej podwyżki. To spowodowało, że nie musieliśmy do tej podwyżki dokładać, jak to bywało wcześniej, z własnych środków – podkreślił prezydent Gdyni. Prezydent Gdyni Wojciech Szczurek. Fot. Zygmunt Gołąb Wojciech Szczurek podkreślił, iż cieszy się, że raport NIK także bardzo jasno zdefiniował potrzebę zbudowania trwałych, stabilnych, transparentnych zasad finansowania działań samorządowych. - To są działania publiczne, to działania, które powodują, że budujemy zakres opieki, wsparcia mieszkańców we wszystkich gminach. Te reguły muszą być transparentne i czytelne, nie powiązane z wolą polityczną, co nas bardzo cieszy. Te złe działania, które tak skrupulatnie zweryfikował i podsumował raport NIK, Gdynię kosztowały 750 milionów złotych. Ta zmieniona sytuacja finansowa, która jest od 15 października spowodowała, że od 1 stycznia byliśmy w stanie spłacić 150 milionów złotych zadłużenia. To bardzo czytelny znak zmieniającej się sytuacji, ale potrzebujemy dobrej ustawy, stabilnych zasad i bardzo się cieszę, że ten głos samorządowy został dziś wsparty raportem NIK – podkreślił Wojciech Szczurek. Prezydentka Gdańska Aleksandra Dulkiewicz przypomniała, że wielokrotnie przez ostatnie lata samorządowcy mówili o złej sytuacji finansowej samorządów. - Dziś nie bez satysfakcji zauważamy, że raport NIK potwierdza to, co wielokrotnie państwu mówiliśmy. Nie ma jednak w tym żadnej satysfakcji, że zostaną złożone wnioski do prokuratury, jeśli chodzi o działanie premiera Mateusza Morawieckiego i minister finansów, Magdaleny Rzeczkowskiej – skonstatowała prezydentka Gdańska. Prezydentka Gdańska Aleksandra Dulkiewicz. Fot. Zygmunt Gołąb Podkreśliła ustalenia raportu NIK, nazywając tzw. „polski ład”, wprowadzony przez rząd Prawa i Sprawiedliwości, jako bezład. - W wyniku manipulacji zmianami w ramach PIT-u Miasto Gdańsk straciło około miliarda złotych. Na otarcie łez były słynne czeki, składanie wniosków, projektów. Miasto Gdańsk we wszystkich możliwych takich programach składało nioski, złożyliśmy ich w sumie 38 na kwotę ok. 900 milionów złotych i ile otrzymaliśmy? Nie powiem, że okrągłe zero, choć są takie projekty, na które otrzymaliśmy okrągłe zero. Zdaje się, że Gdynia i Sopot jeśli chodzi o ochronę zabytków, też otrzymały okrągłe zero – zauważyła Aleksandra Dulkiewicz. Przypomnijmy: jak ustaliła Najwyższa Izba Kontroli - analiza sytuacji finansowej samorządów wskazała, że konieczne są pilne działania naprawcze, by odwrócić negatywne skutki ostatnich reform podatkowych i zapobiec dalszemu pogłębianiu się dysfunkcji w systemie finansowania samorządów. Wnioski płynące z przeprowadzonej kontroli są zbieżne z postulatami prezentowanymi przez stronę samorządową. W ocenie NIK, system finansowania zadań publicznych przez JST wymaga gruntownej reformy. Potrzebne są nowe, sprawiedliwe i transparentne rozwiązania, które będą w pełni odpowiadały na faktyczne potrzeby i możliwości finansowe samorządów, jednocześnie respektując konstytucyjne gwarancje ich autonomii finansowej. Przyjęte mechanizmy prawne powinny skutecznie zapobiegać arbitralnemu i doraźnemu finansowaniu samorządów przez sferę rządową. Reforma systemu finansowania JST jest niezbędna, by zapewnić ich stabilność finansową oraz zdolność do samodzielnego i skutecznego realizowania zadań publicznych na poziomie lokalnym. Opublikowano: 03.04.2024 17:18 Autor: Zygmunt Gołąb (z.golab@gdynia.pl) Zmodyfikowano: 03.04.2024 17:43 Zmodyfikował: Agnieszka Janowicz