Ponownie wznosimy się nad ulice Gdyni by pokazać najcenniejsze modernistyczne zabytki miasta z lotu ptaka. W czwartym odcinku naszego cyklu przyjrzyjmy się Miejskim Halom Targowym – jednemu z nielicznych przykładów konstruktywizmu w Polsce. Architektura modernistyczna Gdyni jest jednym z najcenniejszych skarbów miasta, polskim kandydatem na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Można ją podziwiać przechadzając się ulicami lub wziąć udział w licznych spacerach z przewodnikiem po Gdyńskim Szlaku Modernizmu, podczas których zaglądamy do wnętrz klatek schodowych, mieszkań, piwnic, wchodzimy na tarasy, balkony i dachy.Na naszej stronie proponujemy rzut oka na modernizm z lotu ptaka. Jak widzi ulubione miejsce zakupów wielu gdynian najbardziej gdyński ptak, mewa? Gdyński konstruktywizmu W przeciwieństwie do klasycznego modernizmu, tak charakterystycznego dla Gdyni i obecnego w innych polskich miastach, konstruktywizm – nurt modernizmu podkreślający cechy konstrukcyjne budynku - nie zagrzał miejsca w naszym kraju. Dlatego tym cenniejszym obiektem jest Zespół Miejskich Hal Targowych przy ul. Wójta Radtkego 36/40. To właśnie jeden z nielicznych przykładów konstruktywizmu w polskiej architekturze.Kompleks trzech hal: owocowo-warzywnej (hala łukowa), mięsnej (hala płaska) i rybnej zaprojektował duet architektów – Jerzy Müller i Stefan Reychman. Otwarcie budowanych w latach 1936-1938 hal było wydarzeniem szeroko opisywanym i komentowanym w ogólnopolskiej prasie. Podkreślano nie tylko zalety architektoniczne i konstrukcyjne projektu, ale także nowoczesność wyposażenia oraz wzorcowe rozwiązania organizacji handlu wewnątrz obiektu. Konstrukcja nośna hali łukowej składa się z dziewięciu stalowych wiązarów o wysokości 18 m i rozpiętości 35 m. Jak pisze Małgorzata Omilanowska w książce „Świątynie handlu” (PAN, Warszawa 2004), przykrycie dachowe o parabolicznym kształcie oparte zostało na dwuprzegubowych łukach o konstrukcji stalowej z wypełnieniem ceramicznym i mogło być ono wzorowane, jak uważa badaczka architektury, profesor Maria Sołtysik, na hangarze lotniska Orly projektu samego Le Corbusiera – guru modernistycznego stylu międzynarodowego.Zespół Miejskich Hal Targowych wkrótce po wybudowaniu. Źródło: www.modernizmgdyni.pl - Śmiałym i efektownym rozwiązaniem są rozmieszczone pomiędzy stalowymi filarami, okna dachowe, dopasowane kształtem do parabolicznej konstrukcji. Dzięki takiemu rozwiązaniu, wnętrze hali wypełnia silne, naturalne światło dzienne, zaś promienie słoneczne w dni bezchmurne, docierają praktycznie do każdego miejsca. Imponująca kubatura hali, w połączeniu z naturalną wentylacją systemu uchylanych okien oraz szerokimi pasażami komunikacyjnymi, decydowały o jej wysokich walorach użytkowych, zarówno dla sprzedawców, jak i klientów – czytamy na stronie www.haletargowegdynia.pl - Nowoczesne chłodnie dla nabiału, mięsa i ryb, a także miejsca do rozbioru mięsa, umieszczono w części podziemnej, skomunikowanej windami towarowymi z poziomem handlowym. Kształt zewnętrzny zespołu hal tworzył naturalną przestrzeń dla tradycyjnego bazaru, w tym sprzedaży kwiatów czy produktów rolnych prosto od ich producentów w czasie dni targowych. Warto zauważyć także przemyślane detale w rozwiązaniach małej architektury oraz wykończenia hal. Stelaże na rowery po obu stronach hal (!), przystanek linii autobusowych od obecnej ulicy 3 Maja, modernistyczny zegar i szyld z nazwą na ścianie szczytowej, czy chociażby skrzynki na listy umieszczone ze względu na wygodę klientów bezpośrednio przy wejściu głównym. Zespół hal był także znakomicie zaplanowany ze względów urbanistycznych. Położenie na styku miasta z portem, w niewielkiej odległości od dworca kolejowego PKP, banku (Państwowy Bank Rolny), Sądu Rejonowego, a także pomiędzy ważnymi arteriami drogowymi, gwarantowało efektywne rozwiązanie komunikacyjne. Po zajęciu Gdyni przez hitlerowców hale przestały pełnić funkcje handlowe. Władze niemieckie przeznaczyły je na magazyny części i elementów konstrukcyjnych samolotów. Po wyzwoleniu hale zajmowały przez kilka miesięcy wojska radzieckie. W maju 1945 na hale wrócił handel – hurt owoców i warzyw. W latach PRL-u hale słynęły z trudno dostępnych produktów przywożonych przez marynarzy i rybaków.Ze względu na walory konstrukcyjne i architektoniczne hale zostały wpisane w 1983 roku do rejestru zabytków.Dziś Miejskie Hale Targowe żyją nie tylko zakupami, ale i kulturą – działa tu stowarzyszenie Halo Kultura, Muzeum Kameralne, odbywają się koncerty, warsztaty, wernisaże i wiele innych wydarzeń. Opublikowano: 21.08.2023 14:00 Autor: Przemysław Kozłowski (p.kozlowski@gdynia.pl) Zmodyfikowano: 22.08.2023 10:39 Zmodyfikował: Agnieszka Janowicz