Co dzieje się wokół starań Gdyni o wpis modernistycznego Śródmieścia na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO? Przypomnijmy, że ostateczną decyzję poznamy w przyszłym roku. Aktualnie urzędnicy korzystają m.in. z możliwości dodatkowych konsultacji z ekspertami organizacji ICOMOS, żeby jak najlepiej dopracować gdyński wniosek. Przed nami natomiast kluczowe miesiące dla całego procesu aplikacyjnego. Bezpośrednie konsultacje pomogą dopracować wniosek Decydujące miesiące. Czas do lutego Konkretne wskazania i sugestie Czym jest Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO? Przypomnijmy: aplikacja Gdyni dotycząca umieszczenia na znanej na całym świecie liście modernistycznego Śródmieścia otrzymała już tzw. referral – oficjalny dokument potwierdzający wyjątkową wartość gdyńskiej kandydatury. Jego elementem są także wskazania, co należy wyjaśnić lub zmodyfikować w treści miejskiego wniosku, aby w pełni pokryć oczekiwania ekspertów.To przysłowiowa ostatnia prosta na gdyńskiej drodze na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Zgodnie z terminami, ta kwestia ma rozstrzygnąć się już w lipcu 2026 roku. Przed zespołem, który w imieniu miasta zajmuje się całym procesem aplikacyjnym, decydujące miesiące. Bezpośrednie konsultacje pomogą dopracować wniosek Trwa dopracowywanie wniosku, który wkrótce ponownie trafi pod ocenę międzynarodowego grona specjalistów. Czas na jego uzupełnienie minie w lutym przyszłego roku. O tym, czy ostatecznie zostanie on rozpatrzony pozytywnie, zadecydują m.in. reprezentanci ICOMOS-u (ang. International Council on Monuments and Sites), czyli Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków.Gdynia skorzystała w listopadzie z przysługującego jej prawa do bezpośrednich konsultacji z ekspertami (określono je w wytycznych operacyjnych dla konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego). Rekomendacje tym samym omówiono w Paryżu z przedstawicielami ICOMOS-u oraz Działu Nominacji WHC UNESCO – instytucji, które mają decydujący wpływ na dalsze losy kandydatury modernistycznego Śródmieścia.W skład miejskiej delegacji weszli: wiceprezydentka Gdyni Oktawia Gorzeńska, miejski konserwator zabytków Robert Hirsch, kierowniczka Referatu Współpracy z Zagranicą Urzędu Miasta Gdyni Joanna Leman oraz kierowniczka Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków Celina Łozowska.Wizyta gdyńskiej delegacji w Paryżu i konsultacje z ekspertami oceniającymi miejski wniosek. Na zdjęciu m.in. (od lewej) Joanna Leman, Celina Łozowska, Robert Hirsch i Oktawia Gorzeńska (fot. mat. Oktawii Gorzeńskiej)Na miejscu spotkano się m.in. z dyrektorem UNESCO World Heritage Centre (Centrum Światowego Dziedzictwa) Lazare Eloundou Assomo. Gdyńską delegację aktywnie wspierali Anna Marconi-Betka z Narodowego Instytutu Dziedzictwa oraz stały przedstawiciel RP przy UNESCO Mariusz Lewicki. Od wielu miesięcy prowadzimy intensywne działania w ramach ostatniego etapu procesu, którego celem jest wpis modernistycznego Śródmieścia Gdyni na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Pozostajemy w stałym kontakcie z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowym Instytutem Dziedzictwa, żeby wspólnie dopracować kwestie, które eksperci wcześniej wskazali do uzupełnienia. Bezpośrednie konsultacje z ICOMOS-em i przedstawicielami UNESCO pomogły nam dokładniej poznać oczekiwania i zweryfikować, że działamy w odpowiednim kierunku – mówi Oktawia Gorzeńska, wiceprezydentka Gdyni. Decydujące miesiące. Czas do lutego Co dokładnie działo się w ostatnich miesiącach wokół gdyńskiego wniosku o wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO? Najważniejsze z wydarzeń: w czerwcu 2025 roku do Gdyni dotarł dokument, którym eksperci ICOMOS-u potwierdzili wyjątkową wartość modernistycznego Śródmieścia Gdyni, wskazując kwestie do doprecyzowania (tzw. rekomendacja typu referral); również w czerwcu wiceministra kultury i dziedzictwa narodowego Bożena Żelazowska zarekomendowała głosowanie kandydatury Gdyni na sesji komitetu w 2026 roku (wówczas ustalono na 1 lutego termin przekazania wyjaśnień do wniosku); od momentu otrzymania rekomendacji nad uzupełnieniami pracuje zespół Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków w Gdyni; 18 listopada przedstawiciele Gdyni skorzystali z możliwości bezpośredniej konsultacji z ekspertami ICOMOS-u i WHC UNESCO w Paryżu. Konkretne wskazania i sugestie Warto dodać, że wśród kwestii, które wymagają uzupełnień, eksperci wymieniali m.in. ponowne przeanalizowanie granic terenu (wskazywano na jego możliwe poszerzenie o obiekty poczty i sortowni przy Placu Konstytucji, dawny Kościół Marynarza Szwedzkiego czy tzw. Kolonię Rybacką, czyli domy segmentowe dla rybaków przy ul. Waszyngtona), strefę buforową dotykającą nabrzeża portowego czy Kamiennej Góry, zapewnienie skutecznej, dodatkowej ochrony dóbr (czyli w tym przypadku modernistycznej architektury) czy identyfikację kluczowych atrybutów, które wesprą wyjątkową wartość strefy.Gdyni zalecono dodatkowo m.in. przegląd stanu wewnętrznych dziedzińców budynków, inwentaryzację zabytkowych, ogólnodostępnych wnętrz, udokumentowanie procesu konsultacyjnego np. w kwestii własności prywatnych czy opracowanie i wdrożenie tzw. Oceny Oddziaływania na Dziedzictwo, która miałaby dotyczyć nowej, proponowanej zabudowy w centrum.Zasugerowano także, aby zmienić nazwę proponowanego wpisu z „Wczesnomodernistycznego Centrum Miasta” na „Modernistyczne Centrum Gdyni”. Czym jest Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO? Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO (ang. UNESCO World Heritage List) utworzono na podstawie konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego z 1972 roku.Znajdują się na niej najbardziej wartościowe na świecie dobra kultury i natury, które uznano za cenne z punktu widzenia całej ludzkości. Na liście znalazło się do tej pory zaledwie 17 miejsc z Polski. Głosowania w sprawie kandydatur odbywają się na sesjach Komitetu Światowego Dziedzictwa, na których o losach wniosków decydują przedstawiciele 21 państw członkowskich.Więcej informacji o gdyńskiej architekturze modernizmu i miejskich działaniach wspierających jej ochronę można natomiast znaleźć na stronie internetowej modernizmgdyni.pl. Opublikowano: 24.11.2025 15:15 Autor: Kamil Złoch (kamil.zloch@gdynia.pl) Zmodyfikowano: 24.11.2025 16:10 Zmodyfikował: Aleksandra Dylejko