Nauka

85-lecie wyjątkowej szkoły w Małym Kacku

6 października Szkoła Podstawowa nr 13 w Gdyni obchodziła 85-lecie swojego istnienia // fot. Magdalena Śliżewska

6 października Szkoła Podstawowa nr 13 w Gdyni obchodziła 85-lecie swojego istnienia // fot. Magdalena Śliżewska

Z okazji 85-lecia Szkoły Podstawowej nr 13 samorządowcy odwiedzili jej społeczność i przekazali serdeczne życzenia. Jedna z najstarszych placówek w mieście skrywa w swoich murach niejedną historię.


 
W środę, 6 października Szkoła Podstawowa nr 13 świętowała 85-lecie istnienia.
 
– Szkoła Podstawowa nr 13 im. Lucjana Cylkowskiego to wyjątkowa placówka. Jej mury skrywają inspirującą historię, która pokazuje nam, że determinacja w pokonywaniu przeciwności, odwaga czy międzypokoleniowa współpraca owocuje na lata – podkreślił Bartosz Bartoszewicz, wiceprezydent Gdyni ds. jakości życia, przekazując życzenia dla szkolnej społeczności.
 
W imieniu gdyńskiego samorządu życzenia i gratulacje złożył też wiceprezydent Michał Guć. Nie zabrakło również prezentu.
 
– Chciałbym życzyć całej społeczności szkolnej – uczniom, rodzicom, nauczycielom i dyrekcji, aby to miejsce zawsze ich przyciągało, by czuli się tutaj dobrze, chętnie tu przychodzili i by ta placówka zawsze wiązała się z miłymi wspomnieniami. Skoro świętujemy 85-lecie, to musi być i prezent. Szkoła od lat czekała na nowe boisko i właśnie rozpoczyna się jego budowa. Już wiosną uczniowie będą mogli się cieszyć nowym obiektem sportowym – mówił Michał Guć, wiceprezydent ds. innowacji.
 
Dla społeczności szkolnej ten dzień był wyjątkowy również z innych względów.
 
– Dzisiaj mamy dwie uroczystości. 6 października przypada 85-lecie naszej szkoły. A druga uroczystość to ślubowanie i pasowanie klas pierwszych – mówiła Jolanta Matulewicz, dyrektor Szkoły Podstawowej nr 13. – Aby uczcić rocznicę powstania szkoły, zaplanowaliśmy wiele wydarzeń, m.in. projekt „Trzynaście trzynastek”, dzięki któremu na platformie wirtualnej uczniowie poznają swoich rówieśników i szkoły o numerze 13 z różnych miast.
 
Szkoła powstała przed drugą wojną światową. Oddano ją do użytku 3 października 1936 roku. Była to jedna z pierwszych gdyńskich szkół w niepodległej Polsce. Postawienie drewnianego budynku zajęło raptem trzy miesiące. Placówka stanęła przy ówczesnej ul. Przemyskiej 46. Dziś ten adres to ul. Halicka 8. W roku szkolnym 1936/1937 w szkolnych ławach zasiadło 704 uczniów i utworzono łącznie 12 oddziałów. W zbiorach Narodowego Archiwum Cyfrowego znajduje się fotografia prezentująca budynek szkoły około 1937 roku.
 
Gdyńska „drewniana Warszawa”

Mały Kack zwano dawniej „drewnianą Warszawą”. Była to jedna z biednych dzielnic na obrzeżach Gdyni, gdzie w poszukiwaniu lepszego życia ściągały tłumy Polaków i polskich emigrantów. Kiedy powstawała ta placówka, bezrobocie w okolicy sięgało 25 procent.

Rok 1939 przyniósł wojnę. Wtedy zmieniło się też przeznaczenie szkoły. Najpierw uczyła się tu młodzież z Hitlerjugend. Później w tym miejscu powstał obóz dla pracowników, którzy budowali fortyfikacje. W międzyczasie wysiedlano mieszkańców Gdyni. Po wojnie budynek szkoły był zrujnowany.
 
Pierwsza „tysiąclatka”

Gdynię wyzwalano 15 dni. Mały Kack był wolny 23 marca 1945 roku. Niespełna miesiąc później – 20 kwietnia 1945 roku w mieszczącej się tam szkole uczyło się już 500 uczniów. Wszystko dzięki determinacji lokalnej społeczności i kierownika placówki. W szkole pracowało wtedy dwóch nauczycieli – Aleksandra Ryncka i Anatol Jasiński, który kierował placówką.

Kolejne ważne wydarzenie to budowa nowego budynku. Pierwsza w Gdyni szkoła wybudowana na tysiąclecie państwa polskiego powstała właśnie w sąsiedztwie drewnianej, przedwojennej szkoły. W „Dzienniku Bałtyckim” z 1 września 1961 roku napisano, że otwarcie „tysiąclatki”, jak zwyczajowo określa się te szkoły, odbyło się 31 sierpnia. Budynek miał 3000 metrów kwadratowych, 15 sal lekcyjnych, 2 pracownie, świetlicę, jadalnię i salę gimnastyczną z natryskami. I o ile w samym artykule wspomniano o „pokojowym budownictwie”, warto wiedzieć, że wszystkie „tysiąclatki” zaprojektowano tak, aby w razie konieczności mogły pełnić funkcję szpitali polowych. Pod niektórymi z nich były nawet schrony przeciwlotnicze.
 
Bohaterski patron i sztandar od PLO

W 1975 roku szkole nadano imię Lucjana Cylkowskiego – gdyńskiego harcmistrza, którego w 1939 roku mianowano komendantem podziemnego harcerstwa na terenie Gdyni, Kościerzyny, Pucka, Starogardu, Tczewa i Wejherowa. W 1940 roku został komendantem Hufca Szarych Szeregów.

Zakładem opiekuńczym placówki zostały Polskie Linie Oceaniczne, które w 1975 roku ufundowały sztandar szkoły. 23 maja 1987 roku w Szkole Podstawowej nr 13 odsłonięto tablicę pamiątkową jej patrona – harcmistrza Lucjana Cylkowskiego. W ten sposób uczczono 50. urodziny placówki. 15 maja 1997 roku odbyły się obchody 60-lecia szkoły, w której mieścił się także Ochotniczy Hufiec Pracy dla pracującej młodzieży. W kolejnych latach organizowano kolejne okrągłe jubileusze.

Galeria zdjęć

ikona Pobierz galerię
  • ikonaOpublikowano: 06.10.2021 13:22
  • ikona

    Autor: Sylwia Szumielewicz - Tobiasz (s.szumielewicz@gdynia.pl)

  • ikonaZmodyfikowano: 07.10.2021 16:24
  • ikonaZmodyfikował: Redakcja portalu Gdynia.pl
ikona