W bieżącym, XXX odcinku „Trzeźwo myśląc" piszemy o uzależnieniu od komputera i o wpływie, jaki wywiera na nasze życie i życie bliskich osoby uzależnionej. Tekst przygotował Ośrodek Profilaktyki i Terapi Uzależnień.
Co jakiś czas media informują nas o kolejnych odkryciach w zakresie technologii, które pomagają nam w wielu dziedzinach życia i czynią je prostszym. Jednym z takich wynalazków stał się komputer, a potem internet. O ich zaletach nie trzeba nikogo przekonywać, jednak - jak w większości tego typu sprawach bywa - i tu również istnieje „druga strona medalu".
Wielu rodziców coraz częściej szuka specjalistycznej pomocy dla swoich pociech, które według nich zbyt dużo czasu spędzają przy komputerze, grając w gry czy surfując w sieci. Boją się, że ich dzieci są uzależnione. Natomiast o uzależnieniu od komputera nie świadczy ilość czasu poświęcanego na siedzenie przed ekranem monitora (bo w związku z tym pewnie większość informatyków czy księgowych cierpiałaby na tę chorobę), ale pojawiający się z czasem brak kontroli nad danym zachowaniem. Do podstawowych objawów uzależnienia od komputera i internetu zalicza się:
- doświadczenie intensywnego pragnienia włączenia komputera i wejścia do internetu („głód komputerowy");
- przeżywanie dyskomfortu psychofizycznego, jeśli kontakt z komputerem jest niemożliwy (niepokój, wahania nastroju, agresja, trudności z koncentracją uwagi, bóle głowy);
- problemy z kontrolowaniem czasu korzystania z komputera i internetu (problemy z unikaniem rozpoczęcia, kończenia, czy z utrzymaniem wcześniej wyznaczonych granic);
- koncentracja życia wokół komputera;
- ograniczenie czasu na alternatywne źródła przyjemności;
- coraz większa potrzeba spędzania czasu przy komputerze i w sieci dla osiągnięcia satysfakcji;
- korzystanie z komputera czy sieci mimo wiedzy o szkodliwości tej czynności dla zdrowia.
Powyższym objawom towarzyszy często ograniczenie kontaktów ze znajomymi, pogorszenie wyników w pracy czy nauce, chroniczne zmęczenie, niechęć do wychodzenia z domu. W ekstremalnych przypadkach pojawia się także całkowita utrata kontaktu ze światem zewnętrznym, zaniedbanie higieny osobistej, odmowa przyjmowania posiłków i skrajne wyczerpanie organizmu. Te ostatnie sytuacje występują stosunkowo rzadko i świadczą o bardzo głębokiej fazie choroby, która zazwyczaj wymaga już leczenia szpitalnego.
Warto też być świadomym faktu, że szkodliwe używanie komputera bywa nie tylko głównym problemem danej osoby i jej rodziny, ale też objawem czegoś innego. Podłożem dla ucieczki od rzeczywistości w świat wirtualny może być m.in. depresja, która dotyka ostatnio coraz większą grupę ludzi. Depresja dotyczy też coraz częściej dzieci i nastolatków. Kolejnymi możliwymi przyczynami wycofywania się z realnego świata mogą być trudności w nawiązywaniu relacji czy problemy z odreagowywaniem emocji, brak poczucia bezpieczeństwa, poczucia wpływu i przewidywalności życia, które toczy się wokół danej osoby.
Bliscy osób, które szkodliwie używają komputera często nie rozumieją, czemu tak się dzieje. Złoszczą się, mają poczucie winy, czują się bezradni w tej sytuacji, bezsilni i zmęczeni konkurowaniem z maszyną o uwagę i czas. Mają poczucie, że stosowane przez nich metody, prośby i groźby nie przynoszą żadnego skutku, co wzmaga tylko ich frustrację i powoduje, że osoba uzależniona od komputera jeszcze bardziej zwraca się ku wirtualnym światom. Poniżej przedstawionych jest kilka rad, które mogą okazać się pomocne w sytuacji, gdy zauważamy, że ktoś z bliskich nam osób być może nadużywa komputera lub internetu:
- zainteresuj się tym, co dana osoba robi, spędzając czas przed ekranem monitora (zapytaj ją - nie śledź!);
- staraj się o tym rozmawiać, dopytaj o szczegóły - to może okazać się ważne (wiedza na temat zainteresowań, problemów, potrzeb i braków danej osoby);
- ustalcie wspólnie regulamin korzystania z internetu i komputera; umawiaj się na konkretne zmiany i konsekwentnie się ich trzymaj;
- w przypadku łamania reguł staraj się nie robić awantur, grozić, straszyć, lecz rozmawiaj konkretnie o tym, jaka była umowa oraz jakie były konsekwencje je niedotrzymania
- jeżeli to nie pomoże, udaj się do specjalisty.
W Gdyni osobom szkodliwie używającym komputera i uzależnionym oraz ich bliskim pomocy udziela Przychodnia Terapii Uzależnień, ul. Chrzanowskiego 3/5, tel. 58 620 88 88 (czynne w godzinach 8.00 - 19.00).
