W Gdyni uczczono pamięć Żołnierzy Wyklętych nadając imię Żołnierzy Wyklętych węzłowi przy zbiegu ulic Morskiej i Chylońskiej. Uroczystość odbyła się 2 marca 2014 r. "Wypełniamy dziś powinność naszego pokolenia: przywracania pamięci bohaterów, patriotów, którzy gdy zakończyły się działania II Wojny Światowej, wierni przysiędze, wierni słowom: Bóg, Honor i Ojczyzna nie złożyli broni. Walczyli o Polskę wolną i niepodległą. Naszym obowiązkiem jest oddać im honor i cześć" - powiedział podczas uroczystości prezydent Gdyni Wojciech Szczurek. Decyzję o nadaniu imienia Żołnierzy Wyklętych węzłowi przy zbiegu ulic Morskiej i Chylońskiej radni Gdyni podjęli jednogłośnie już 28 sierpnia 2013 r. Uroczyste odsłonięcie nazwy odbyło się dzień po Narodowym Dniu Pamięci „Żołnierzy Wyklętych". To niejedyna gdyńska inicjatywa uczczenia pamięci Żołnierzy Wyklętych. Od 2011 r. w Gdyni odbywa się Ogólnopolski Festiwal Filmowy „Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci. Jedyny w Polsce festiwal filmów historycznych ukazuje rolę polskiego podziemia i opozycji demokratycznej w walce z komunistycznym reżimem w latach 1944-1989. Festiwal, to nie tylko projekcje filmowe, ale także koncerty, warsztaty, spotkania i dyskusje ze świadkami historii, naukowcami, twórcami, które pozwolą, zwłaszcza młodym uczestnikom, poznać prawdę o trudnych czasach PRL. Dzień wcześniej odbył się Marsz Żołnierzy Wyklętych, w którym wzięło udział około tysiąc osób, między innymi: Członkowie Fundacji Pomorskiej Inicjatywy Historycznej (organizatora marszu), gdańskiego oddziału IPN, NSZZ Solidarność Pracowników Oświaty i Wychowania w Gdyni, Harcerze ZHR , uczniowie gdyńskich szkół, Klub Kibica Arki, Koło Młodych PiS Gdynia, orkiestra młodzieżowa MDK Gdynia oraz mieszkańcy Gdyni. Uzasadnienie Uchwały Rady Miasta Gdyni Walki zbrojne w Polsce nie ustały wraz z podpisaniem kapitulacji przez hitlerowskie Niemcy. Wielu polskich żołnierzy zdawało sobie sprawę, że wkroczenie sowieckiego wojska nie wróży nic dobrego. Postanowili stawiać opór sowietyzacji Polski i podporządkowania jej ZSRR, kontynuować walkę aż do ostatecznego zwycięstwa. Żołnierzy podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego nazywa się Żołnierzami Wyklętymi, Żołnierzami Niezłomnymi.Już w roku 1943 w związku z niemieckimi klęskami na wschodnim froncie dowództwo Armii Krajowej rozpoczęło tworzenie struktur na wypadek okupacji przez ZSRR. Powstała organizacja NIE łącząca struktury cywilne i wojskowe, mająca na celu samoobronę i podtrzymywanie morale polskiego społeczeństwa w oczekiwaniu na wojnę Zachodu z ZSRR. Po jej rozwiązaniu powołano Delegaturę Sił Zbrojnych na Kraj, która przetrwała kilka miesięcy i została zastąpiona Ruchem Oporu bez Wojny i Dywersji „Wolność i Niezawisłość". W największym okresie działalności organizacja liczyła 25-30 tys. Ludzi.Akcje większości oddziałów podziemia antykomunistycznego były wymierzone w oddziały zbrojne UB, KBW, MO. Wielu żołnierzy podziemia zginęło z bronią w ręku oddając ojczyźnie to co najcenniejsze - życie. Inni byli więzieni i poddawani okrutnym torturom. Część z nich zasiadała na ławie oskarżonych w procesach pokazowych, których wynik był z góry przesądzony- natychmiastowy wyrok śmierci. Służby bezpieczeństwa walczyły z konspiracją niepodległościową wyjątkowo podstępnymi metodami. Już w 1945 roku utworzono tzw. Centralną Komisję Likwidacyjną AK. Funkcjonariusze służb bezpieczeństwa mieli tajną instrukcję, żeby ujawniających się żołnierzy Armii Krajowej po ich ewidencji „internować i odosobnić. Zebrana w toku przesłuchań wiedza posłużyła do późniejszych represji wobec ujawnionych i dotarcie do osób nadal prowadzących walkę. Tylko nielicznym udało się przetrwać stalinowski reżim, mimo to władza ludowa nie dawała im spokoju. Jako "reakcyjni bandyci" stale znajdowali się pod baczną obserwacją zawsze czujnych służb bezpieczeństwa.Zdaniem prof. Jana Żaryna ponad 20 tysięcy żołnierzy podziemia zginęło bądź zostało zamordowanych skrytobójczo lub w więzieniach NKWD i Urzędu Bezpieczeństwa, część wywieziono na Wschód, wielu skazano na kary pozbawienia wolności. W końcu lat 40. i na początku 50. ponad 250 tys. ludzi więziono i przetrzymywano w obozach pracy. Wśród ofiar terroru z tego okresu są także najwyżsi oficerowie Polskiej Marynarki Wojennej. W latach 1950 - 1952 na podstawie sfałszowanych dowodów Główny Zarząd Informacji prowadził postępowanie karne wobec siedmiu oficerów Marynarki Wojennej oskarżonych o działalność szpiegowską i dywersyjną. Byli to:kmdr por. Zbigniew Przybyszewski (aresztowany 18 września 1950) - zastępca szefa Wydziału MW Sztabu Generalnego WPkmdr Stanisław Mieszkowski (aresztowany 20 października 1950) - dowódca Flotykmdr por. Robert Kasperski (aresztowany 5 lutego 1951) - szef Sztabu Flotykmdr por. Wacław Krzywiec (aresztowany 7 maja 1951) - szef Tyłów Ochrony Wodnego Rejonu Głównej Bazy MWkmdr Jerzy Staniewicz (aresztowany 7 grudnia 1951) - szef Wydziału MW Sztabu Generalnego WPkmdr por. pil. Kazimierz Kraszewski (aresztowany 11 grudnia 1951) - kierownik Sekcji Organizacji i Planowania Wydziału MW Sztabu Generalnegokmdr Marian Wojcieszek (aresztowany 12 grudnia 1951) - szef Sztabu Głównego MW.Służąc w Wojsku Polskim przed II wojną światową w stopniach kapitanów i poruczników marynarki, biorąc udział w kampanii wrześniowej w 1939 w obronie Helu, a już po wojnie oddając swoje umiejętności i siły formującej się Marynarce Wojennej należeli do intelektualnej elity społeczeństwa polskiego. I to była ich jedyna wina, bowiem postrzegani byli jako wrogowie ludowego państwa.Wyrokiem Najwyższego Sądu Wojskowego w Warszawie z dnia 21 lipca 1952, "za zorganizowanie spisku w wojsku" na karę śmierci skazani zostali: kmdr por. Kasperski, kmdr Mieszkowski, kmdr por. Przybyszewski, kmdr Staniewicz i kmdr Wojcieszek, natomiast wyroki dożywotniego więzienia otrzymali: kmdr por. Krzywiec i kmdr por. Kraszewski. 19 listopada 1952 prezydent Bolesław Bierut zastosował prawo łaski wobec kmdra por. Kasperskiego i kmdra Wojcieszka, odmawiając go jednocześnie kmdrowi Mieszkowskiemu i kmdrowi Staniewiczowi. Kmdr por. Przybyszewski nie wniósł prośby o ułaskawienie. W końcu 1952 roku w więzieniu na warszawskim Mokotowie rozstrzelani zostali: kmdr Mieszkowski (16 grudnia), kmdr por. Przybyszewski (16 grudnia) i kmdr Staniewicz (12 grudnia), a pozostali skazani rozpoczęli odbywanie kary w więzieniu we Wronkach.Przez wiele lat PRL-u, żołnierzy podziemia niepodległościowego nazywano "zaplutymi karłami reakcji", a wszystkie niepodległościowe organizacje, do których należeli, określano jako "faszystowskie bandy", a przecież należała im się najwyższa cześć. W wolnej Polsce, dopiero od 2011 roku dzień 1 marca został ustanowiony świętem państwowym jako Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych i poświęcony jest żołnierzom zbrojnego podziemia antykomunistycznego. Wielu żołnierzy zostało zrehabilitowanych i odznaczonych pośmiertnie najwyższymi odznaczeniami państwowymi. Wiele miast upamiętniło ich zasługi poprzez nadanie rondom, ulicom, wiaduktom nazwy Żołnierzy Wyklętych. Dziś Rada Miasta ma zaszczyt upamiętnić zasługi niezłomnie walczących żołnierzy nadając nazwę węzłowi ulic w Gdyni.fot. Maciej Czarniak Opublikowano: 06.03.2014 00:00 Autor: Małgorzata Omachel - Kwidzińska (m.omachel@gdynia.pl)