W latach 30. XX w. ukształtowanie i poszukiwanie różnorodności plastycznej płaskich elewacji budynków modernistycznych nabrało szczególnego znaczenia. Jednym z chętnie stosowanych materiałów elewacyjnych były okładziny z naturalnego kamienia, głównie wapienia i piaskowca. Jasne kamienne płyty łączone ze sobą na styk lub z lekkim dystansem, podkreślonym niekiedy kontrastującymi spoinami, stanowiły główny element aranżacji elewacji. Czasami w poziomie parterów budynków pojawiły się też polerowane czarne płyty okładzinowe oraz barwne kamienie czerwone (granitowe lub wapienne). Efekt dekoracyjny takich elewacji wynikał z widocznej struktury i barwy naturalnego kamienia, dlatego w przeciwieństwie do wcześniejszych epok, płyty nie były malowane. W Gdyni, ze względu na duży koszt materiału i skomplikowaną technikę montażu, kamieniem licowano wyłącznie obiekty o podwyższonym standardzie, w większości budynki użyteczności publicznej i luksusowe domy mieszkalne. Jednak nawet w tych obiektach kamienne wykończenie stosowano przede wszystkim na głównych i najbardziej wyeksponowanych elewacjach, tylne opracowując znacznie skromniej, z tańszego i łatwiejszego w obróbce materiału. W niektórych przypadkach okładzina kamienna pojawiała się tylko fragmentarycznie, podkreślając jedynie ważniejsze części elewacji i zestawiana była z innym rodzajem materiałów elewacyjnych, najczęściej ze szlachetnymi tynkami. Podczas II wojny światowej oraz w latach powojennych wiele elewacji kamiennych uległo poważnym zniszczeniom. Poddane w późniejszych okresach doraźnym remontom, polegającym najczęściej na prowizorycznym uzupełnieniu ubytków i pomalowaniu, zatraciły swój pierwotny charakter, strukturę i barwę. Rewaloryzacja elewacji z okładzinami kamiennymi nie jest łatwa, ale możliwa, co udowodniły pozytywne efekty prac konserwatorskich przeprowadzonych przy niektórych obiektach w Gdyni. Na prace konserwatorskie przy elewacjach budynków historycznych można uzyskać dotację z budżetu Gminy Gdynia. Więcej informacji na temat zasad przyznawania dofinansowania znajduje się na www.gdynia.pl/zabytki/dotacje.Kamienica firmy „Paged” przy ul. Świętojańskiej 44, czerwonym piaskowcem obłożono elewacje parteru od strony ulic Świętojańskiej i Armii Krajowej. Okładzina z czerwonych płyt na parterze budynku w trakcie konserwacji – tj. po usunięciu warstwy styropianu, a przed wypełnieniem szczelin. Widoczne pionowe dekoracyjne rowki na powierzchni płyt.Kamienica firmy „Pantarei” przy ul. Abrahama 37, widoczne charakterystyczne zróżnicowanie odcienia poszczególnych płyt piaskowca.Budynek biurowy ZUS, ob. Urząd Miasta Gdyni przy ul. 10 Lutego 24, jedyny w Gdyni przykład budynku, w którym płytami kamiennymi oblicowano wszystkie elewacje.Układ płyt na elewacji budynku przy ul. 3 Maja 27-31. Każda z płyt wapienia ma grubość około 3,5 cm i waży ponad 100 kg. Wokół okien wykonano kamienne obramienia z porowatego trawertynu w kolorze beżowym. Płyty wapienia zostały lekko pomalowane z uwagi na liczne uszkodzenia wypełnione po wojnie zwykłą zaprawą.Budynek Sądu Rejonowego przy pl. Konstytucji 5, płyty kamienne ułożono na najważniejszych częściach elewacji, w tym na ryzalicie części wejściowej i cokołach.Bank Gospodarstwa Krajowego przy ul. 10 Lutego 10, masywne lizeny wykonane z bloków żółtoszarego wapienia, pozostałe partie elewacji wykończone tynkiem.Fragment elewacji Banku Gospodarstwa Krajowego – masywne bloki kamienia tworzące lizeny, ustawione są na cokołach z czerwonego granitu.Opracowanie tekstu: Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków. Zdjęcia: Biuro MKZ i Bartłomiej Ponikiewski. Opublikowano: 24.09.2020 11:31 Autor: Weronika Rozbicka (w.rozbicka@gdynia.pl) Zmodyfikowano: 24.09.2020 11:34 Zmodyfikował: Weronika Rozbicka