Społeczeństwo

Andrzejki – po kaszubsku i na mieście

Henryk Siemiradzki

Henryk Siemiradzki "Noc św. Andrzeja - wróżbita". Źródło: wikipedia.org

Wieczorem w wigilię świętego Andrzeja część z nas wyszuka stare klucze z dużym otworem i roztopi świece, by lejąc przez klucz wosk na wodę wywróżyć z kształtu woskowej plamy przyszłość. Podpowiadamy, jak sobie powróżyć według tradycji kaszubskiej oraz gdzie spędzić andrzejki na mieście.


Doroczny wieczór wróżb przypada na wigilię świętego Andrzeja – noc z 29 na 30 listopada. Ale to nie tylko okazja, by zabawić się we wróżkę lub wróżbitę, lecz także by poszaleć na ostatnich imprezach z przytupem przed zbliżającym się jak zima adwentem, który rozpocznie się w pierwszą niedzielę po andrzejkach.

Pierwotnie andrzejkowe wróżby służyły wyłącznie pannom poznaniu przyszłego męża, kawalerowie zaś w podobnym celu zbierali się w wigilię dnia św. Katarzyny, w tzw. katarzynki. Tradycja matrymonialnych wróżb może sięgać starożytnej Grecji lub kultu starogermańskiego boga Frejra. Tak czy inaczej, mimo że racjonalizm zadomowił się wśród Europejczyków na dobre, zwyczaj kultywowany jest na różne sposoby w różnych stronach naszego kontynentu do dziś. Znany był także od dawna na Kaszubach. Jak kaszubskie dziewczyny starały się w tę noc poznać wybranka?

- Dzień św. Andrzeja (30 listopada) upływał pod znakiem wróżb. Dziewczęta wychodziły na pole i zbierały nasięźrzał (roślina utożsamiana często z paprocią), wypowiadając przy tym magiczną formułę (wierszyk). Miało to podnieść ich atrakcyjność i zapewnić większe zainteresowanie ze strony chłopców. Być może zwyczaj ten był pozostałością po praktykowanym niegdyś (w noc przesilenia letniego) przez Słowianki smarowaniu się liśćmi nasięźrzału. Pomyślność w miłości miały zapewnić również inne wróżby i praktyki. Przykładowo dziewczęta przed snem nadgryzały jabłko, które następnie kładły pod zagłówek, mając nadzieję, że w nocy przyjdzie chłopak, by go skosztować. Stosowano również wróżby z ziaren owsa. Dziewczyny rzucają na wodę w misce ziarna oczyszczone i ziarna z ostkami; pierwsze otrzymują imiona żeńskie, drugie zaś męskie, przypisane odpowiednim dziewczętom i chłopcom. Jeżeli złączy się żeńskie ziarno z męskim, to dane osoby pobiorą się – czytamy na stronie lot-sercekaszub.pl.


Z kolei według redakcji portalu koronakaszub.com.pl na św. Andrzeja dziewczęta wróżyły sobie z wosku, a wigilię tego dnia bywało, że nic nie jadły, lub ledwie parę kęsów, a wieczorem kładły się spać całkiem nago i błagały świętego Andrzeja w modlitwach, by ukazał im we śnie przyszłego męża.

Magazynkaszuby.pl dodaje, że kaszubska młodzież chętnie brała udział w andrzejkowych potańcówkach, które zwykle odbywały się w karczmach. Natomiast dziewczęta oprócz lania wosku wróżyły również z… butów.

- Panny ustawiały buty jeden za drugim poczynając od środka izby w kierunku drzwi – ta, której trzewik przekroczył próg miała pierwsza stanąć na ślubnym kobiercu. Ale z kim? Z Piotrkiem, Józkiem, Jaśkiem? Zapisywały imiona kawalerów na karteczkach, wkładały pod poduszkę a rano… wyciągały drżącą ręką na chybił trafił jedną z nich i wszystko było jasne. Ten! Czy wróżby się spełniały, nie wiadomo. Na pewno towarzyszyły im wielkie emocje – pisze Lucyna Szomburg.


Lanie wosku. Źródło: wikipedia.org

Rodzinnie lub z przytupem


Skoro już wiemy, jak powróżyć samemu w domu, sprawdźmy, gdzie powróżyć lub zabawić się na mieście. Na pewno rodzinnie warto odwiedzić Bibliotekę Chylonia i Dom Sąsiedzki na Chyloni.

- Biblioteka Chylonia oraz Przystań Opata Hackiego 33 zapraszają rodziców z dziećmi na wspólne świętowanie! Wieczór wróżb zostanie zorganizowany 28 listopada i podzielony będzie na dwa etapy. Startujemy o godz. 17.00 w Bibliotece Chylonia, gdzie rozpoczniemy od wykonania maski andrzejkowej. Następnie przejdziemy do wróżb, wśród nich znajdą się m.in. wróżby z butów, szczęśliwe monety czy przekłute serduszko. Oprócz tego czekają na Was liczne, dodatkowe atrakcje. O godz. 18.00 udamy się do Domu Sąsiedzkiego, a tam czeka już na Was to, co z andrzejkowym wieczorem kojarzy nam się najbardziej — lanie wosku, dekorowanie świec, wróżby dla każdego z osobna i oczywiście pyszny poczęstunek! Będziemy się wspólnie fantastycznie bawić – zaprasza Biblioteka Gdynia i zachęca do przychodzenia w przebraniach.


Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc biblioteka prosi o wcześniejsze zapisy telefonicznie: 58 623-00-11 lub mailowe: filianr12@bibliotekagdynia.pl.

Bardziej huczne niż tradycyjne wróżby imprezy andrzejkowe zaczynają się już w weekend, tak by był czas odpocząć przed dniem pracy. Już w piątek 25 listopada na kolację andrzejkową przy kubańskiej muzyce można się wybrać do My Place bar & restaurant przy al. Zwycięstwa 14, a w sobotę 26 listopada organizują andrzejki m.in. Hotel Business Faltom przy ul. Morskiej 362; klub Pokład przy al. Jana Pawła II 11, gdzie pobawimy się w rytm złotych przebojów minionych lat oraz klub Nowy Harlem przy ul. 3 maja 28, gdzie gwiazdą wieczoru będzie legenda sceny klubowej DJ Marco V. Niekoniecznie związane z andrzejkami i wróżbami, ale na pewno z przytupem imprezy muzyczne i koncerty odbędą się w ten weekend w klubach Ucho przy ul. św. Piotra 2 i Desdemona przy ul. Abrahama 37 oraz w Blues Club Gdynia przy ul. Portowej 9.

  • ikonaOpublikowano: 24.11.2022 13:13
  • ikona

    Autor: Przemysław Kozłowski (p.kozlowski@gdynia.pl)

  • ikonaZmodyfikowano: 24.11.2022 13:36
  • ikonaZmodyfikował: Agnieszka Janowicz
ikona