Na przestrzeni wieków najłatwiej dostępnym materiałem budowlanym na terenie północnej Polski, w tym Gdyni, były naturalne kamienie narzutowe pochodzenia polodowcowego. Kamienie narzutowe to materiał o dużej wytrzymałości i odporności na działanie warunków atmosferycznych, ale również bardzo trudny w obróbce. W architekturze historycznej i w budownictwie stosowano je więc bez specjalnego obrobienia albo tylko ociosując w celu uzyskania w miarę prostych powierzchni. Kamienie były na całym Pomorzu wykorzystywane do brukowania dróg, do budowy fundamentów budynków, ogrodzeń, a niektórych przypadkach do ciekawych rozwiązań architektonicznych np. licowania elewacji, zwłaszcza cokołów. Pomimo trudności w obróbce twarde kamienie narzutowe o różnorodnych barwach i strukturach, były stosowane dość chętnie, bo ich wykorzystanie umożliwiało także uzyskanie ciekawych efektów plastycznych i dekoracyjnych. W niektórych przypadkach okładzina kamienna pojawiała się tylko fragmentarycznie i komponowana była z innym rodzajem materiałów elewacyjnych, najczęściej z czerwoną cegłą licową.W Gdyni kamienie narzutowe wykorzystano w najstarszych zabytkach miasta, ale także w budynkach zbudowanych w okresie międzywojennym, w tym modernistycznych oraz wielu obiektach wzniesionych po II wojnie światowej. Łatwo dostępne kamienie narzutowe były chętnie stosowane w latach powojennych, kiedy powszechne były braki materiałów budowlanych. Licznie występujące polne kamienie pozwalały wówczas na tanie i proste wykończenie wznoszonych obiektów. Rewaloryzacja historycznych okładzin z kamieni narzutowych jest dość specyficzna. Sam materiał kamienny praktycznie nie ulega zniszczeniu, ale naprawy bardzo często wymaga sposób mocowania do podłoża oraz spoiny między kamieniami.Kościół średniowieczny pw. św. Michała Archanioła na Oksywiu z cokołem wykonanym z kamieni narzutowychStajnia w zespole dworko-parkowym Kolibki z masywnymi filarami konstrukcyjnymi wykonanymi z ociosanych kamieni narzutowychWilla „Sokola” z lat 20. XX w. na Kamiennej Górze z cokołem z kamieni narzutowych ociosanych w prostopadłościenne blokiSzczegół cokołu willi „Sokola” z lat 20. XX w. na Kamiennej GórzeWilla przy ul. Korzeniowskiego z lat 30. XX w. – unikatowy przykład wykończenia elewacji z obrobionych kamieni narzutowych połączonych z licem ceglanymKościół franciszkanów na Wzgórzu św. Maksymiliana – cokół korpusu licowany ociosanymi kamieniami narzutowymiKościół franciszkanów na Wzgórzu św. Maksymiliana – podstawa wieży licowana ociosanymi kamieniami narzutowymiKościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa przy ul. Armii Krajowe z lat 50. XX w. z elewacjami obłożonymi nieobrobionymi kamieniami polnymi, dostarczanymi przez mieszkańców na prośbę proboszczaSzczegół elewacji kościoła NSPJ z sercem ułożonym z kolorowych kamieniOpracowanie tekstu: Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków. Zdjęcia: Biuro MKZ i Bartłomiej Ponikiewski Opublikowano: 01.10.2020 14:05 Autor: Karolina Szypelt (karolina.szypelt@gdynia.pl) Zmodyfikowano: 06.10.2020 17:24 Zmodyfikował: Karolina Szypelt