Mniej widocznymi w architekturze, ale niezbędnymi funkcjonalnie elementami budynków zabytkowych różnych okresów są drzwi wewnętrzne. Często są to indywidualnie zaprojektowane rozwiązania o stylistyce dostosowanej do przestrzeni wnętrza oraz architektury całego budynku. W Gdyni, we wnętrzach gmachów użyteczności publicznej oraz kamienicach zachowały się przykłady ozdobnych drzwi w sieniach, które oddzielały korytarze wejściowe do holów lub klatek schodowych. Na ogół stosowano drzwi dwuskrzydłowe, wahadłowe, o dużych przeszkleniach. Czasem były to całe przeszklone ścianki z rozwieranymi lub wahadłowymi drzwiami. Przeszklenia miały doświetlać pomieszczenia oraz umożliwiać użytkownikom swobodne korzystanie bez obawy o uderzenie skrzydłem osoby po drugiej stronie. Modernistyczne drzwi wewnętrzne w kamienicy Reicha i Birnbauma, ul. Abrahama 28, lata 30. XX w. Inną grupą drzwi wewnętrznych są drzwi z klatek schodowych do mieszkań, które jako elementy wspólnej przestrzeni zawsze stanowiły spójny i harmonijny element wystroju wnętrza budynku. Ponadto w architekturze modernistycznej w reprezentacyjnych pomieszczeniach i eleganckich mieszkaniach stosowano czasem drzwi przesuwne, które można było schować w specjalnie zaprojektowaną ściankę, modyfikując przestrzeń użytkową wnętrza. Drzwi do mieszkań w głównej klatce schodowej budynku przy ul. 3 Maja 27-31, lata 30. XX w. Nawet proste z pozoru drzwi modernistyczne, nie były pozbawione dyskretnej dekoracji, którą stanowiły drobne detale, takie jak np. płyciny obramowane ciemnymi listwami lub okleiny drewniane, których wzory słojów stanowiły zawsze przemyślaną kompozycję. Stosowano też niekiedy zestawienie okleiny drewnianej w różnych kolorach, a dekorację tworzył rysunek struktury naturalnego drewna okleiny. Płytowe drzwi z dekoracją rombów ułożonych ze słojów drewna, sala rozpraw w budynku Sądu Rejonowego, Pl. Konstytucji 5 Ważną rolę odgrywały również detale użytkowe takie jak mosiężne, a z czasem aluminiowe antaby, klamki, pochwyty, wizjery, wizytowniki, tabliczki numerowe, oprawy dzwonków, skrzynki na listy itp. Niektóre z nich produkowano masowo, np. w popularnej w latach 30. XX w. Fabryce Okuć Budowlanych Odlewni Metali “Bracia Lubert”. Inne, takie jak np. klamki w stylu art deco z dawnego Banku Polskiego przy ul. 10 Lutego 20-22, były indywidualnymi dziełami sztuki. Wszystkie stanowiły starannie zaprojektowane elementy o artystycznej, kulturowej i użytkowej wartości. Klamka w stylu art deco, drzwi wewnętrzne w gmachu dawnego Banku Polskiego, ul. 10 Lutego 20-22 Obecnie ze względu na łatwość demontażu, dostępność zamienników lub zużycie, oryginalna stolarka drzwiowa oraz jej drobne elementy uzupełniające są zagrożone wymianą, pomimo tego, że nadają się do renowacji. Usuwanie historycznych drzwi i detali powoduje jednak zawsze dużą stratę dla dziedzictwa kulturowego. Przesuwne drzwi pomiędzy pokojami w willi w Orłowie, w trakcie prac restauratorskich; Modernistyczna mosiężna klamka z drzwi wewnętrznych, lata 30. XX w. Wizjer "Cyklop" oraz oprawa na wizytówkę, drzwi mieszkania w domu Bronisławy i Antoniego Konopków, ul. Słupecka 9; Modernistyczna klamka-kula produkowana przez wytwórnię “Bracia Lubert”, drzwi wewnętrzne w kamienicy Spółki “Pantarei”, ul. Abrahama 37 Opracowanie tekstu i fotografie: Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków. Opublikowano: 05.06.2020 15:00 Autor: Przemysław Kozłowski (p.kozlowski@gdynia.pl)