Gdynia gospodarzem Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków

Za niecałe siedem dni (24,25 kwietnia) Gdynia zmieni się w centrum debat nad ochroną dziedzictwa kulturowego. Na dwudniową konferencję do Muzeum Emigracji przyjadą wybitni specjaliści i praktycy zaangażowani w ochronę, zarządzanie i promocję zabytkowych obiektów. „Gdynia i jej modernistyczna architektura to symbole sukcesu odbudowy polski po okresie zaborów. Między innymi o tym chcemy rozmawiać podczas tegorocznych obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków" – mówił Bartosz Skaldawski, dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Na konferencji prasowej w warszawskim „Kinie Kultura” 18 kwietnia zaprezentowano szczegółowy program krajowych obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków. Jego gospodarzem i współorganizatorem jest Gdynia. To ustanowione w 1983 roku święto jest okazją do dyskusji na temat dziedzictwa kulturowego oraz przybliżenia lokalnym społecznościom problemów jego ochrony.

- Tegoroczne obchody Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków wpisują się w ramy wieloletniego rządowego programu „Niepodległa”. W tym roku chcemy się skupić, już nie na odzyskiwaniu przez Polskę niepodległości, ale na odbudowie państwa po zaborach. Gdynia i jej modernistyczna architektura to symbole sukcesu odbudowy kraju. Pokazują, jak skutecznie mogą działać Polacy, jeżeli mają wspólny cel – mówił Bartosz Skaldawski, dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa. - Obchodom będą towarzyszyć liczne panele dyskusyjne i eksperckie, w których będziemy mówili, czy dziedzictwo kulturowe może służyć rozwojowi.

„Gdynia słynie z wyjątkowego poczucia własnej tożsamości. A sami mieszkańcy bardzo szczycą się swoim dziedzictwem architektonicznym i uwielbiają je pokazywać przyjezdnym" - mówi Katarzyna Gruszecka-Spychała, wiceprezydent Gdyni ds. gospodarki, fot. Jan Ziarnicki.

„Gdynia słynie z wyjątkowego poczucia własnej tożsamości. A sami mieszkańcy bardzo szczycą się swoim dziedzictwem architektonicznym i uwielbiają je pokazywać przyjezdnym" - mówi Katarzyna Gruszecka-Spychała, wiceprezydent Gdyni ds. gospodarki, fot. Jan Ziarnicki.

- Do ochrony dziedzictwa kulturowego przykładamy dużą wagę. Ale to nie tylko ochrona zabytków czy możliwość obcowania z materialnymi wyrazami dawnych lat. To także równie istotne budowanie postaw i edukacja społeczeństwa. Staramy się to robić od lat w bardzo nowoczesny sposób. Gdynia słynie z wyjątkowego poczucia własnej tożsamości. A sami mieszkańcy bardzo szczycą się swoim dziedzictwem architektonicznym i uwielbiają je pokazywać przyjezdnym. Bierze się to z silnego przekonania, że przeszłość ma duże znaczenie w budowaniu przyszłości — podkreślała Katarzyna Gruszecka-Spychała, wiceprezydent Gdyni ds. gospodarki.

W Gdyni Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków upłynie pod znakiem debat, warsztatów i wręczenia konserwatorskich nagród i odznaczeń. To wszystko już 24 i 25 kwietnia w historycznym budynku Dworca Morskiego, czyli obecnej siedzibie Muzeum Emigracji.

- Powierzając nam organizację tego wydarzenia Narodowy Instytut Dziedzictwa docenił nasze zaangażowanie i osiągnięcia organizacyjne w przygotowywaniu, chociażby międzynarodowej konferencji „Modernizm w Europie - modernizm w Gdyni" – mówił Marek Stępa, naczelnik Wydziału Ochrony Dziedzictwa UM Gdyni. - Miastu i instytutowi przyświeca wspólny cel. To nobilitacja gdyńskich zabytków, czyli młodych, XX-wiecznych zabytków modernizmu. Co pokazuje, że są one tak samo ważne dla naszej kultury narodowej, jak nawet kilkusetletnie obiekty.

„Gdynia słynie z wyjątkowego poczucia własnej tożsamości. A sami mieszkańcy bardzo szczycą się swoim dziedzictwem architektonicznym i uwielbiają je pokazywać przyjezdnym" - mówi Katarzyna Gruszecka-Spychała, wiceprezydent Gdyni ds. gospodarki, fot. Jan Ziarnicki.

Konserwatorskie i ministerialne nagrody i wyróżnienia

Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków to dobry pretekst do zaakcentowania wkładu konserwatorów i właścicieli zabytków w prace na rzecz ich zachowania dla przyszłych pokoleń. Mowa m.in. o konkursie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany”.

To wyjątkowe wyróżnienie ma na celu nagrodzenie wzorowych polskich przykładów właściwego utrzymania i zagospodarowania obiektów zabytkowych. Laureatów w sześciu kategoriach poznamy pierwszego dnia konferencji, podczas uroczystej gali w Muzeum Emigracji.

Na tym jednak nie koniec. W trakcie gali rozstrzygnięty zostanie także konkurs „Kochamy gdyńskie zabytki” na najatrakcyjniejszą wycieczkę zabytkowym szlakiem Gdyni. Wręczone zostaną odznaczeń Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także poznamy najciekawsze projekty zgłoszone do programu „Wspólnie dla dziedzictwa”.

Warto wspomnieć, że budynek Muzeum Emigracji w 2016 roku został zdobywcą tytułu „Zabytek Zadbany” w kategorii „Adaptacja obiektów zabytkowych”.

Program konferencji

Konferencja w Muzeum Emigracji to bogaty program pełen debat i warsztatów z cenionymi ekspertami w dziedzinie konserwacji i ochrony zabytków. Wydarznie podzielone jest na dwa moduły. Pierwszego dnia odbędą się debaty, drugiego zaś warsztaty. Poniżej prezentujemy szczegółowy harmonogram.

Dzień I (24 kwietnia)

Jak tworzyć strategię zarządzania dziedzictwem kulturowym?
godz. 12:15 - 13:45, sala kinowa

Długofalowa strategia wykorzystania dziedzictwa kulturowego jako zasobu lokalnego rozwoju to klucz do sukcesu w zarządzaniu tymi niepowtarzalnymi dobrami, które są w posiadaniu miasta i gminy. Jakie cechy powinna mieć dobra strategia zarządzania dziedzictwem, od czego zacząć jej tworzenie i jak sprawić, by była skuteczna? Na te pytania spróbują wspólnie odpowiedzieć eksperci i praktycy.

Moderator: Bartosz Skaldawski, Dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa
Eksperci: Łukasz Galusek, Zastępca Dyrektora ds. Programowych Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie, dr hab. inż. arch. Robert Hirsch, Miejski Konserwator Zabytków w Gdyni, dr hab. Monika Murzyn-Kupisz, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, dr hab. Rafał Wiśniewski, Dyrektor Narodowego Centrum Kultury w Warszawie.

Harmonizacja procedur i standaryzacja działań z zakresu ochrony zabytków
godz. 12:15 - 13:45, sala multimedialna

100-lecie służb konserwatorskich skłania do refleksji nad potrzebą aktualizacji lub opracowania zasad i wytycznych do działań przy zabytkach. Czemu powinna służyć standaryzacja i w jakim zakresie powinna być prowadzona, żeby nie dopuścić do utraty różnorodności zasobu? Czego powinny dotyczyć wytyczne i kto powinien być ich adresatem? Wspólną odpowiedź na te pytania będą starali się wypracować uczestnicy debaty.

Moderator: Mariusz Czuba, Zastępca Dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa
Eksperci: Mirosław Jonakowski, Dyrektor Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, prof. Andrzej Koss, Dyrektor Międzyuczelnianego Instytutu Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki w Warszawie, Marek Rubnikowicz, Dyrektor Muzeum Okręgowego w Toruniu, prof. dr hab. inż. arch. Maria Jolanta Sołtysik, Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej.

Jak zachęcić samorządy i organizacje pozarządowe do zaangażowania na rzecz lokalnego dziedzictwa kulturowego?
godz. 14:00 - 15:30, sala kinowa

Podmiotami najbardziej odpowiednimi do zarządzania lokalnym dziedzictwem kulturowym i uwalniania jego potencjału rozwojowego są samorządy oraz organizacje pozarządowe. W praktyce jednak jest to obszar działalności wciąż słabo rozpoznany. Wspólna debata będzie okazją do wymiany doświadczeń oraz wypracowania rozwiązań problemów, z którymi spotykają się obecni i potencjalni zarządcy lokalnego dziedzictwa.

Moderator: Bartosz Skaldawski, Dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa
Eksperci: dr Monika Herkt, Zastępca Dyrektora Bramy Poznania, dr Paulina Legutko-Kobus, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Barbara Kazior, Prezes Fundacji Miejsc i Ludzi Aktywnych w Krakowie, dr inż. arch. Marek Stępa, Naczelnik Wydziału Ochrony Dziedzictwa UM Gdyni.

Spotkanie nominowanych w konkursie „Zabytek Zadbany”
godz. 14:00 - 15:30, sala multimedialna

Spotkanie nominowanych w konkursie „Zabytek Zadbany” z kapitułą konkursu oraz omówienie warunków i efektów prac konserwatorskich przy obiektach ocenianych w tegorocznej edycji konkursu.

Prowadząca: dr Iwona Liżewska, Narodowy Instytut Dziedzictwa

Uroczysta gala
godz. 19:00, hol główny

W programie: wręczenie odznaczeń Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, finał konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany”, prezentacja najciekawszego projektu w ramach programu „Wspólnie dla dziedzictwa” oraz rozstrzygnięcie konkursu „Kochamy gdyńskie zabytki” na najatrakcyjniejszą wycieczkę na portalu www.zabytek.pl.

Dzień II (25 kwietnia)

Msza św. za polskich konserwatorów
godz. 9:00, Kościół NSPJ w Gdyni przy ul. Armii Krajowej 46

Dziedzictwo – pomysł na sukces
godz. 10:15 - 12:00, sala kinowa

Uczestnicy zaprojektują ofertę turystyczną „Weekend w...”, wykorzystującą różne zasoby, tworzoną przy współpracy podmiotów lokalnych. Punktem wyjścia będzie zidentyfikowanie tych zasobów i wkładu konserwatora w etap planowania strategii lokalnej. Celem takiej współpracy jest m.in. stworzenie oferty turystycznej opartej na poszanowaniu autentyzmu dziedzictwa i dążącej do jego zachowania dla przyszłych pokoleń. Rozwój społeczności zasadza się na synergicznym podejściu do różnych dziedzin życia gminy/miasta/regionu i uruchamianiu potencjału drzemiącego w zasobach dziedzictwa. Uczestnicy nauczą się, jak identyfikować i uruchamiać ten potencjał oraz jak projektować oferty turystyki kulturowej.

Warsztaty poprowadzą: Aleksandra Chabiera, Narodowy Instytut Dziedzictwa

Rozwój lokalny poprzez zabytki i dziedzictwo niematerialne (potencjał ekonomiczny, społeczny i kulturalny)
10:15 - 12:00, sala multimedialna

Oprócz zabytków, dzieł sztuki oraz kolekcji wartościowych eksponatów, bardzo cenną częścią szeroko rozumianego dziedzictwa są: tradycja, żywe, niematerialne zjawiska, obrzędy czy praktyki społeczno--kulturowe odziedziczone po przodkach i przekazywane z pokolenia na pokolenie. Zarówno dziedzictwo materialne, jak i niematerialne jest niezmiernie istotne w procesie kształtowania tożsamości tak jednostki, jak i grupy społecznej. W trakcie warsztatów uczestnicy otrzymają wiedzę na temat istoty dziedzictwa w kontekście rozwoju lokalnego, jego roli w integracji społeczności lokalnej oraz potencjału, jaki ze sobą niesie. Powiemy również o zagrożeniach, jakie może powodować zbyt silna ingerencja w to dziedzictwo, jak również o tym, jak możemy im przeciwdziałać lub ich unikać.

Warsztaty poprowadzą: Katarzyna Sadowska-Mazur oraz Agata Mucha, Narodowy Instytut Dziedzictwa

Współorganizatorami konferencji są: Narodowy Instytut Dziedzictwa oraz Gdynia. Wydarzenie objęte jest honorowym patronatem prof. Magdaleny Gawin, podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, generalnego konserwatora zabytków. Partnerem wydarzenia jest Muzeum Emigracji w Gdyni.

Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków ustanowiony został przez Międzynarodową Radę Ochrony Zabytków (ICOMOS) i wpisany przez UNESCO do rejestru ważnych imprez kulturowych o znaczeniu światowym. Na świecie dzień ten jest obchodzony 18 kwietnia. W latach ubiegłych krajowe obchody Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków odbyły się m.in. w Zamościu, Bydgoszczy czy Zakopanem.