Konferencja "Modernizm w Europie - modernizm w Gdyni"

Zapraszamy w 2021 roku – Gdynia żegna badaczy modernizmu

Drzwi z budynku YMCA w Gdyni, ul. Żeromskiego 26, fragment ekspozycji towarzyszącej 7. Międzynarodowej Konferencji Naukowej

Drzwi z budynku YMCA w Gdyni, ul. Żeromskiego 26, fragment ekspozycji towarzyszącej 7. Międzynarodowej Konferencji Naukowej "Modernizm w Europie, modernizm w Gdyni", fot. G. Pilarczyk

Gdynia już po raz siódmy gościła znakomite grono badaczy i architektów, zajmujących się modernizmem. Tym razem tematem przewodnim była architektura XX wieku, zachowanie jej autentyzmu i integralności. W czwartek i w piątek 3 i 4 października  Gdynia stała się centrum debat nad światowym dziedzictwem architektury modernistycznej. Po wczorajszej emocjonującej i radosnej wiadomości o wpisaniu środmieścia Gdyni na listę pretendentów do wpisu na Światową Listę Dziedzictwa przyszedł czas na podsumowanie tego, co wydarzyło się podczas 7. Międzynarodowej Konferencji „Modernizm w Europie, modernizm w Gdyni”. 
 
W programie znalazły się 32 wystąpienia, w tym 13 uczonych z 9 krajów europejskich i 19 badaczy z wszystkich ważniejszych ośrodków naukowych Polski. Konferencję uroczyście otworzyła i gości powitała Katarzyna Gruszecka-Spychała, wiceprezydent Gdyni ds. gospodarki. W pierwszej kolejności przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Narodowego Instytutu Dziedzictwa wręczyli srebrne odznaki „Za opiekę nad zabytkami”. Otrzymali je Edward Reder i Michał Szafrański (z powodu nieobecności odznakę odebrał członek rodziny, pani Benedykta Szafrańska). Obaj panowie są czynnie zaangażowani w ratowanie dziedzictwa gdyńskich zabytków i dziedzictwa modernizmu.
 
Gdyńską tradycją stało się także wręczanie na tej konferencji medalu Prezydenta Gdyni "Civitas e Mari" – tym, którzy odważnie realizują marzenia. W uzasadnieniu znalazła się sentencja: Za zaangażowanie w zachowanie dziedzictwa architektonicznego modernizmu. Medal w imieniu pana prezydenta Wojciecha Szczurka wręczyła pani wiceprezydent Katarzyna Gruszecka-Spychała. Jego tegorocznym laureatem jest pan Lesław Kwietniewski, wieloletni dyrektor Sądu Rejonowego w Gdyni. To dzięki jego staraniom i osobistemu zaangażowaniu budynek Sądu jest pieczołowicie odnawiany, z pełnym poszanowaniem modernistycznych detali. 

Po inauguracyjnych wystąpieniach i uroczystości wręczania medali i odznak rozpoczęła się sesja I. Wykład rozpoczynający wygłosił prof. Michael Turner z z Jerozolimy, a dotyczył on form urbanistycznych XX wieku. Po krótkiej przerwie rozpoczęła się sesja II z pięcioma wystąpieniami. Trzecia i ostatnia już czwartkowa sesja została pomyślana jako prezentacja tematyki związanej z architekturą Gdyni. Zaprezentowało ją trzech prelegentów. Prof. dr hab. Maria Jolanta Sołtysik zaprezentowała ideę urbanistyczną Juliana Rummla i jej wpływ na plany Gdyni, dr inż. Waldemar Affelt barwnie i z niezwykłą swadą ukazał gdyńską strategię formowania wspólnoty dziedzictwa, podkreślając wysiłki i prace wielu osób i stowarzyszeń w Gdyni, które działają na rzecz zachowania i ratowania obiektów modernistycznych. Warto przypomnieć, że Waldemer Affelt kieruje pracami stowarzyszenia „Zabytkowa Gdynia”, dzięki któremu miasto Gdynia co roku przekazuje z budżetu pieniądze na prace restauratorskie i konserwatorskie w formie dotacji. Tę część konferencji i jej pierwszy dzień zakończyło wystąpienie mgr Celiny Łozowskiej z Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków w Gdyni, która przedstawiła referat, opracowany wspólnie z dr hab. inż. Robertem Hirschem, dotyczący zespołu mieszkaniowego ZUS przy ul. Partyzantów.
 
Drugi dzień konferencji zainaugurował dr inż. Jeremie Hoffmann, dyrektor Wydziału Ochrony Zabytków w Tel Aviv – Jafa,  który gości na gdyńskiej  konferencji już po raz czwarty. Rozpoczął od przekazania serdecznych gratulacji dla Gdyni, jej władz i mieszkańców z powodu uzyskania wpisu na „wstępną” listę UNESCO.
 
- Chciałbym zacząć od gratulacji dla Gdyni. Wczoraj, w imieniu burmistrza Tel Awiwu, pana Rona Chuldaia, przekazałem gratulacje na ręce pana prezydenta Gdyni. Gdyby Ron Chuldai mógł tu być, powiedziałby że to bardzo ważny moment w ewolucji pojęcia miasta Gdyni, jego rozumienia (powiedziane też po hebrajsku). Chciałbym też powiedzieć kilka słów o idei UNESCO (...). Uznanie przez Narodowy Komitet UNESCO Gdyni jako pretendenta do Listy Światowego Dziedzictwa jest ogromnym krokiem naprzód, krokiem, byście mogli zrozumieć Waszą wartość jako mieszkańców miasta i to, co wydarzyło się w tym miejscu w XX wieku. Ten pomysł na miasto jest dla mnie unikatowy, chodzi tu o otwarcie miasta wprost na morze, ruch w kierunku morza. To jedyne miasto na świecie, które tak wprost jest skierowane ku morzu – mówił w piątek Jeremie Hoffmann.     
 
Jego wystąpienie dotyczyło korzyści, które mogą płynąć ze współpracy między miastami nowoczesnymi, których problemy są na tyle specyficzne i jednocześnie wspólne, że można razem poszukiwać sposobów na ich rozwiązanie.
 
Po nim słuchacze mieli okazję wysłuchać referatów dwóch gości z Wiednia, a także z Wilna i Kowna. Wśród krajowych badaczy swoje wystąpienia zaprezentowali historycy sztuki i architekci z Poznania, Katowic, Tychów i Warszawy. Ciekawie wybrzmiały tezy dr. hab. inż. arch. Piotra Marciniaka z Politechniki Poznańskiej, który upomniał się o ochronę konserwatorską dla obiektów reprezentujących postmodernizm, które powstały do 1989 roku. Ten kierunek w architekturze upowszechnił się w Polsce w latach 80-tych i 90-tych XX wieku i w większości przypadków nie jest traktowany jako nurt szczególnie wartościowy. Prof. Marciniak przywołał jednak kilka przykładów znakomitych realizacji w ramach tego nurtu, choćby kościół Św. Ducha w Tychach, proj. Stanisław Niemczyk czy wyższe seminarium duchowne Księży Zmartwychwstańców w Krakowie, proj. Dariusz Kozłowski, Wacław Stefański, Maria Misiągiewicz. Prof. Małgorzata Rozbicka przybliżyła modernizm, który pojawił się na terenach wiejskich w II RP. Kilka referatów dotyczyło też kwestii technologii w budownictwie i materiałów wykończeniowych, które stosowano w Europie w okresie międzywojennym i powojennym.
 
Obradom towarzyszyła wystawa, prezentująca efekty prac konserwatorskich, prowadzonych w gdyńskich budynkach. Wystawę przygotowała Gdyńska Pracownia Projektowo-Konserwatorska, firma, której właścicielem jest pan Mirosław Studniak, także laureat medalu "Civitas e Mari" i Miejskie Biuro Konserwatora Zabytków.
 
Gdyńskie konferencje modernistyczne cieszą się sporym zainteresowaniem słuchaczy. W gościnnych progach centrum konferencyjnego PPNT pojawiło się około 250 osób, zainteresowanych wystąpieniami badaczy architektury modernizmu. Z pewnością tak licznej obecności sprzyja fakt, że konferencja ma charakter otwarty i jest dostępna dla każdego.
 

Sylwetki nagrodzonych:

 
Srebrna Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”:
  • Edward Reder – opiekun i konserwator jedynego w Polsce społecznego Muzeum największego budynku modernistycznego Gdyni, czyli tzw. „Bankowca” przy ul. 3 Maja 27-31. Gromadzone są w nim i udostępniane autentyczne elementy wyposażenia tego zabytku. Ekspozycja nosi nazwę Mini Muzeum i jest nieodpłatnie udostępniana osobom zwiedzającym. Można na niej zobaczyć autentyczne zabytkowe detale międzywojennego wyposażenia mieszkań/ Laureat na bieżąco je konserwuje, a nawet wykonuje rekonstrukcje wnętrz na potrzeby Mini Muzeum, wykorzystując to, co udało się ocalić przed zniszczeniem.
  • Michał Szafrański – organizator i przewodniczący stowarzyszenia „Gdyński Klub Eksploracji Podziemnej”. Jego członkowie zajmują się badaniem historycznych obiektów militarnych, także tych, znajdujących się pod ziemią. Stowarzyszenie dokonało odkryć nieznanych schronów na terenie Gdyni. Dzięki temu obiekty te zostały objęte ochroną konserwatorską. Dzięki osobistemu zaangażowaniu laureata jeden ze schronów przeciwlotniczych z okresu II wojny światowej, znajdujący się w Gdyni Leszczynkach. Został uchroniony przed zniszczeniem i poddany renowacji. Obecnie znajduje się w nim ekspozycja historycznych elementów wyposażenia militarnego.  
 
Medal Civitas e Mari – tym, którzy odważni realizują marzenia. Medal Prezydenta Gdyni za zaangażowanie w zachowanie dziedzictwa architektonicznego modernizmu:
 
Lesław Ryszard Kwietniewski – współzałożyciel i wieloletni członek zarządu stowarzyszenia „Zabytkowa Gdynia”. Dzięki laureatowi od wielu lat prowadzone są prace restauratorskie przy zabytkach Gdyni, objęte dofinansowaniem z budżetu miasta. To także długoletni dyrektor Sądu Rejonowego w Gdyni, obiektu modernistycznego, który od wielu lat jest systematycznie poddawany rewaloryzacji. Jego działania daleko wykraczają poza obowiązki administratora i mają na uwadze należyte zachowanie i wyeksponowanie zabytkowych walorów budynku. Jest współorganizatorem zwiedzania zabytkowego zespołu sądu rejonowego dla mieszkańców i turystów.

Galeria zdjęć

ikona Pobierz galerię
  • ikonaOpublikowano: 04.10.2019 15:25
  • ikona

    Autor: Grażyna Pilarczyk (g.pilarczyk@gdynia.pl)

  • ikonaZmodyfikowano: 04.10.2019 22:16
  • ikonaZmodyfikował: Grażyna Pilarczyk
ikona