Cykl prezentacji pereł gdyńskiego modernizmu z lotu ptaka trwa. W piątym odcinku nasza mewa szybuje na placem Konstytucji, przy którym stoi od 1936 roku imponujący gmach Sądu Rejonowego – najciekawsza bryła wśród obiektów publicznych w Gdyni.
Zbliża się wielkie święto pasjonatów współczesnej architektury – doroczny festiwal Weekend Architektury, który odbędzie się w dniach 31 sierpnia – 3 września. Będzie to doskonała okazja, by wraz z architektami, przewodnikami i badaczami architektury zwiedzić wiele modernistycznych budynków – obejrzeć z zewnątrz i od środka, jednakże głównie z poziomów chodnika i pięter, choć wejść na tarasy i dachy też nie zabraknie.
W naszym cyklu „Modernizm okiem mewy” dajemy szansę na jeszcze inne spojrzenie na modernistyczną architekturę Gdyni – z powietrza.
Awangarda i nowoczesność
Gmach Sądu Rejonowego przy pl. Konstytucji 5 charakteryzuje awangardowa forma, będąca symbolem nowoczesności Gdyni. Jak czytamy na stronie www.zabytek.pl, to rzadki przykład architektury tzw. umiarkowanego funkcjonalizmu – zachowujący zasadę plastyki strukturalnej z jednoczesną oszczędnością środków wyrazu. To najciekawsza bryła wśród obiektów publicznych w Gdyni.
Zrealizowany w 1936 projekt (z 1934 r.) spółki autorskiej: Tadeusz Sieczkowski, Zbigniew Karpiński i Roman Sołtyński wyróżnia dynamiczna bryła składająca się z głównego prostopadłościanu mieszczącego wejścia i wysoki hol główny oraz dwóch symetrycznych, biegnących po łuku skrzydeł i prostego skrzydła od strony ul. Jana z Kolna. Ryzalit wejściowy podkreślony został olicowaniem z piaskowca szydłowieckiego oraz przeszkleniem: trzy rzędy wysokich okien podzielono czterema kamiennymi filarami prowadzonymi przez całą wysokość fasady. Budynek ma wysoki parter i pięć kondygnacji, a ze względu na kubaturę i ekspozycję stanowczo dominuje w tej części Śródmieścia.
Sąd Rejonowy w Gdyni, zdjęcie archiwalne. Źródło: www.modernizmgdyni.pl
W czasie II wojny światowej w gmachu mieścił się niemiecki sąd powiatowy (Amtsgericht). Podczas walk o wyzwolenie budynek trzykrotnie się palił. Pierwsza po wojnie rozprawa Sądu Okręgowego odbyła się już 28 maja 1945 roku. Od 1971 r. mieści się tu Sąd Rejonowy.
W godzinach urzędowania sądu warto zajść do środka. Wewnątrz zachowały się bowiem oryginalne posadzki kamienne, schody z barierami i balustradami, drewniane podłogi, grzejniki żeliwne w salach rozpraw oraz liczne elementy wyposażenia, takie jak drewniane ławy w holach oraz przy salach rozpraw, oświetlenie a także stolarka drzwi wewnątrz obiektu.
W budynku znalazły się także mieszkania dla pracowników sądowych w południowej części budynku. Ta część wpisanego w 1988 roku do rejestru zabytków budynku jest niedostępna dla zwiedzających.
Opublikowano: 25.08.2023 12:00
Autor: Przemysław Kozłowski (p.kozlowski@gdynia.pl)
- Zmodyfikowano: 25.08.2023 15:11
- Zmodyfikował: Agnieszka Janowicz
