Dekoracyjne tynki to najbardziej efektowny sposób wykończenia elewacji budynków modernistycznych z lat 30. XX w. w Gdyni i dlatego warto przyjrzeć się ich szczegółom. Dzięki dostępnym już wówczas wyprodukowanym fabrycznie gotowym masom tynkarskim o dużej różnorodności, można było uzyskać na elewacjach wiele interesujących efektów plastycznych. Stosowano bardzo różne i czasem intensywne kolory tynków np. czerwone, różowe, zielone, żółte, grafitowe. Powierzchnie tynku można było wykańczać na wiele różnych sposobów, np. uzyskując porowatą powierzchnię przy pomocy różnych narzędzi, albo wygładzając lico przez zacieranie lub szlifując na gładko i polerując tak jak twardy kamień. Bardzo charakterystyczne dla architektury modernistycznej lat 30. XX w. w Gdyni są motywy dekoracyjne wykonywane w specjalnych tynkach twardych jak kamień, w który można było wykuwać różne wzory. Ten szczególny rodzaj tynków nazywano tynkami kamieniarskimi, gdyż wykonywanie w nich dekoracji było bardzo zbliżone do rzeźbienia w kamieniu, a rodzaje dekoracji zależały tylko od fantazji twórcy. Bardzo popularnym w Gdyni motywem były poziome rowki wykute na gładkiej płaszczyźnie, które najczęściej wykonywano w tynkach w kolorach zielonym, żółtym i czerwonym. Zdarzają się też wykute motywy geometryczne, roślinne i wzory ludowe. Przy użyciu tynków imitowano także okładziny z płyt z naturalnego kamienia, a czasem także okładziny z małych płytek. Tynki te były dość kosztowne, a wykonanie motywów dekoracyjnych było bardzo pracochłonne, dlatego mają dzisiaj dużą wartość historyczną. Szczególnie chętnie wykonywano takie dekoracje przy wejściach do budynków np. na portalach, filarach, obramieniach okien i drzwi oraz na cokołach.Wiele przedwojennych tynków dekoracyjnych zostało uszkodzonych w czasie wojny i później zamalowano je farbami lub obłożono nowymi okładzinami. W ostatnich kilkunastu latach udało się odkryć w Gdyni wiele nieznanych wcześniej oryginalnych powierzchni dekoracyjnych. Prowadzone co roku prace konserwatorskie przy elewacjach pokrytych tynkami, pozwalają przywrócić historycznym budynkom Gdyni wygląd podobny do tego z lat trzydziestych. Wszystkie prezentowane na zdjęciach tynki pochodzą z tego okresu. Tynk w kolorze żółtym z rowkami widoczny spod powojennego zamalowania białą farbą, na kamienicy przy ul. Świętojańskiej Tynk w kolorze różowym z ziarnami białego i różowego żwirku (w powiększeniu), na elewacji budynku przy ul. Bema Tynk kamieniarski w kolorze zielonym z wykutymi poziomymi rowkami, na kamienicy przy ul. Świętojańskiej Tynk w kolorze zielonym szlifowany i polerowany z nacięciami imitującymi spoiny płytek, na kamienicy przy ul. Starowiejskiej Fragment wykończenia tynkarskiego ściany podcienia budynku przy ul. 3 Maja 27-31 z pasami żółtego szlifowanego tynku rozdzielonego rowkami, w których wykonano tynk w kolorze grafitowym z białymi kamykami dodatkowo ponacinany pionowo Dekoracje o motywach geometrycznych przy wejściach do budynku w Chyloni Dekoracje o motywach geometrycznych przy wejściach do budynku w Chyloni Dekoracja o motywie roślinnym, wykuta w tynku na suficie nad wejściem do kamienicy na Starowiejskiej (całość) Dekoracja o motywie roślinnym, wykuta w tynku na suficie nad wejściem do kamienicy na Starowiejskiej (fragment) Dekoracja z motywem roślinnym na prążkowanym tle, wykuta na słupie podcienia budynku na Działkach Leśnych Wykute motywy roślinne na portalu kamienicy przy ul. Wolności Wykute motywy roślinne na portalu kamienicy przy ul. Wolności Portal kamienicy przy ul. Bema wykończony tynkami kamieniarskimi w trakcie prac konserwatorskich Konserwacja szlachetnych tynków jest objęta programem dotacji z budżetu Gminy Gdynia. W 2020 roku miasto na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach wpisanych do rejestru oraz figurujących w gminnej ewidencji zabytków przeznaczyło 1.600.000 zł.Więcej na ten temat: www.gdynia.pl/dotacje. Opracowanie tekstu: Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków. Zdjęcia: Biuro MKZ i Bartłomiej Ponikiewski Opublikowano: 07.11.2020 11:00 Autor: Karolina Szypelt (k.szypelt@gdynia.pl)