Kamienica Leopolda Barca przy ul. Świętojańskiej 46 odzyskała dawny blask. To jeden z budynków poddanych pracom konserwatorskim w ramach programu dotacji na remonty zabytków w 2021 roku. Jak zmienił się wygląd kamienicy? Efekty prac prezentujemy poniżej. O budynku Jednym z obiektów poddanych pracom konserwatorskim w ramach programu dotacji na zabytki w 2021 roku jest kamienica Leopolda Barca przy ul. Świętojańskiej 46. Budynek został zaprojektowany w 1933 roku przez jednego z czołowych architektów – Maksymiliana Zuske-Zdzierza. Powstał rok później. Jego budowa trwała zaledwie 100 dni. To najprawdopodobniej najszybciej wybudowana kamienica w śródmieściu Gdyni.Przy tej okazji na wzmiankę zasługują inicjatorzy całego przedsięwzięcia, czyli pierwsi właściciele kamienicy – Leopold Barc i jego żona Filipina. Aby kupić działkę w Gdyni, sprzedali swoją fabrykę czekolady w Bydgoszczy. Natomiast budowę domu sfinansowano dzięki dolarom, jakie Filipina otrzymywała od swojego męża, który pracował jako odlewnik w USA. O architekturze i historycznym wykończeniu Interesująca jest nie tylko historia samego budynku, ale także jego architektura. Najbardziej charakterystycznym elementem tej wczesnomodernistycznej kamienicy, jak napisała Maria Jolanta Sołtysik, jest umieszczona w centrum elewacji frontowej szeroka loggia – po raz pierwszy zastosowano tego typu rozwiązanie w Gdyni.Pomiędzy witrynami sklepowymi na parterze zaprojektowano asymetryczną wnękę podkreślająca wejście do budynku. Jest to charakterystyczny zabieg stosowany w wielu przedwojennych gdyńskich kamienicach. W czytelny sposób oddziela wejście do części mieszkalnej od części usługowej.Na szczególną uwagę zasługują tynki użyte do wykończenia budynku – zastosowano charakterystyczne dla architektury tego okresu tynki barwione w masie: na płaszczyźnie głównej elewacji gruboziarniste beżowo-żółte z dodatkiem kruszywa z marmuru Biała Marianna, na płytach balustradowych loggii – również beżowo-żółte ale drobno zacierane, a w parterze i na opaskach wokół okien oraz wokół loggii – zielone, dekoracyjne, rowkowane tynki kamieniarskie z przebijającym białym oraz szarym kruszywem.Tynki na elewacji budynku przy ul. Świętojańskiej 46. Fot. Biuro Miejskiego Konserwatora ZabytkówWarto poczynić tutaj drobną dygresję i zwrócić uwagę na kolorystykę elewacji budynku oraz na mnogość zastosowanych faktur wykończenia. Przeczy to powszechnemu stereotypowi, że modernistyczna Gdynia była biała. Pogląd ten jest wynikiem błędnej interpretacji czarno-białych przedwojennych zdjęć. Najczęściej jedynym białym elementem na elewacjach przedwojennych kamienic była stolarka okienna, natomiast tynki oraz inne materiały wykończeniowe prezentują całe spektrum barw – od zieleni, niebieskości, brudnego różu, po bardziej stonowane beże i szarości. Zróżnicowana kolorystyka gdyńskich elewacji stoi w sprzeczności ze stereotypem „białej Gdyni". Fot. Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków Stan przed renowacją Budynek przed remontem. Fot. Biuro Miejskiego Konserwatora ZabytkówNiestety, z biegiem lat elewacja frontowa budynku utraciła dawną świetność – powierzchnię zasadniczą pokryły niezwykle silne zabrudzenia oraz wybielenia powstałe w wyniku zaciekania wody, natomiast parter został zdominowany przez chaos reklamowy i płyty przykrywające oryginalne, szczególnie wartościowe zielone tynki kamieniarskie. Główne wejście do budynku zostało zlicowane z płaszczyzną witryn sklepowych. O samych pracach Prace przy renowacji były prowadzone wielotorowo. Jednym z wyzwań było znalezienie metody oczyszczenia tynków z czarnych zabrudzeń. Ostatecznie zdecydowano się na czyszczenie gotowym środkiem chemicznym. Niestety, stan po użyciu środka, mimo świetnych miejscowych efektów, całościowo pozostawiał wiele do życzenia. Zdecydowano się na laserunkowe scalenie elewacji, a w przypadku dwóch płaszczyzn balkonów – skucie skorodowanych tynków i uzupełnienie nowymi wykonanymi na wzór pierwotnych. Skład tynków do uzupełnień był dobierany na budowie. Fragment tynków przed i po oczyszszczeniu. Fot. Biuro Miejskiego Konserwatora ZabytkówOsobne zagadnienie stanowiły rowkowane tynki szlachetne w parterze. Niestety, zdjęcie płyt, którymi były przykryte, odsłoniło ich bardzo zły stan techniczny, niemożliwy do odratowania. Udało się zachować jedynie część sąsiadującą z budynkiem przy ul. Świętojańskiej 48. Pozostałe części zostały zrekonstruowane w postaci prefabrykatów odlewanych w formie, a następnie przyklejanych za pomocą wysokoplastycznego kleju do ścian parteru. W trakcie prac rozwiązano również kwestie budowlane, związane z wymianą systemu odwodnienia balkonów oraz podwyższeniem balustrad do wysokości normatywnej, w celu zwiększenia bezpieczeństwa użytkowania loggii.Warto także odnotować, że wspólnota mieszkaniowa zdecydowała się na przywrócenie oryginalnego zamysłu cofniętego wejścia do budynku i odsłonięcia zabudowanej wnęki. Fragment parteru budynku przy ul. Świętojańskiej 46 wraz z wnęką wejściową. Stan po pracach konserwatorskich. Fot. Biuro Miejskiego Konserwatora ZabytkówDofinansowanie remontu elewacji z budżetu miasta wyniosło 83 400 zł. Prace zrealizowano dzięki inicjatywie i zaangażowaniu wspólnoty mieszkaniowej budynku, a w szczególności wnuka pierwszych właścicieli kamienicy – pana Jakuba Barca. Prace wykonała firma RAD BUD, a kierował nimi pan Przemysław Wojewódzki. Nadzór konserwatorski pełniła pani Kamila Ślefarska.Elewacja przed i po pracach konserwatorskich. Fot. Biuro Miejskiego Konserwatora ZabytkówPrzy tworzeniu tekstu korzystano z książek: „Na styku dwóch epok. Architektura gdyńskich kamienic okresu międzywojennego” Marii Jolanty Sołtysik, „Sekrety gdyńskich kamienic” Arkadiusza Brzęczka oraz ze sprawozdania z przebiegu prac remontowo-konserwatorskich elewacji budynku mieszkalno-usługowego przy ul. Świętojańskiej 46 w Gdyni, które przygotował Przemysław Wojewódzki. Opublikowano: 18.05.2022 13:20 Autor: Anna Częścik (a.czescik@gdynia.pl) Zmodyfikowano: 18.05.2022 13:22 Zmodyfikował: Agnieszka Janowicz