Obowiązek szkolny – co to takiego? Czym jest obowiązek nauki? Czy uczeń pełnoletni może samodzielnie usprawiedliwić swoją nieobecność na lekcjach? Czy uczeń może zostać wyrzucony ze szkoły? Czy szkoła może decydować o makijażu i stroju? Czy nauczyciel może nakazać uczniowi opuszczenie sali lekcyjnej? Czy można zawiesić ucznia w jego prawach? Jak precyzowane są zasady oceniania uczniów? Co podlega ocenianiu w szkole? Czy nauczyciel może wstawić ocenę niedostateczną za brak podręcznika lub zeszytu? Czy nauczyciel może wymagać wiedzy ponadprogramowej, by uczeń mógł uzyskać ocenę celującą? Czy szkoła może zakazać wnoszenia telefonów na jej teren? Czy uczeń może obejrzeć swój sprawdzian, kartkówkę, pracę pisemną? Czy nauczyciel może zabrać telefon komórkowy ucznia? Obowiązek szkolny – co to takiego? Zgodnie z art. 35 ust. 2 Prawa oświatowego Obowiązek szkolny zaczyna się w rozpoczęcia szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dane dziecko osiąga 7. rok życia. Kończy się natomiast wraz z ukończeniem nauki w szkole podstawowej. Obowiązek ten można spełniać zarówno w szkole publicznej, jak i niepublicznej, w formie nauczania indywidualnego (dotyczy uczniów, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły) lub indywidualnego toku nauki w formie tzw. nauczania domowego (na podstawie wydanego zezwolenia). Czym jest obowiązek nauki? Z kolei obowiązek nauki istnieje do ukończenia 18. roku życia (zgodnie z art. 70 ust. 1 Konstytucji RP). W dalszym ciągu trzeba go wypełniać, lecz nie ma już konieczności uczęszczania do szkoły – można chodzić do szkoły ponadpodstawowej, skorzystać z przygotowania zawodowego u pracodawcy (zgodnie z zapisami art. 36 ust. 9 Prawa oświatowego), kwalifikacyjnych kursów zawodowych lub zajęć w szkole wyższej (ust. 12 tego samego artykułu Prawa oświatowego, stymże ta ostatnia możliwość dotyczy sytuacji, gdy dana osoba została absolwentem szkoły ponadpodstawowej przed osiągnięciem 18. roku życia). Czy uczeń pełnoletni może samodzielnie usprawiedliwić swoją nieobecność na lekcjach? Tak. Uczeń pełnoletni posiada już pełną zdolność do czynności prawnych, więc ma prawo do samodzielnego zwalniania się z zajęć szkolnych i usprawiedliwiania swoich nieobecności. Czy uczeń może zostać wyrzucony ze szkoły? Dyrektor szkoły lub placówki publicznej albo niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej może, w drodze decyzji administracyjnej, skreślić z listy uczniów jedynie osoby nieobjęte obowiązkiem szkolnym w sytuacjach określonych w statucie szkoły. Uczeń objęty obowiązkiem szkolnym może jedynie zostać, w uzasadnionych przypadkach i na wniosek dyrektora danej szkoły publicznej, przeniesiony przez Kuratora Oświaty do innej szkoły. Zgodnie z prawem uczniowie szkół ponadpodstawowych mogą zostać skreśleni na podstawie uchwały rady pedagogicznej po zasięgnięciu opinii samorządu uczniowskiego. Warto wiedzieć, że szczegółowe zasady usuwania uczniów muszą być dokładnie określone w statucie szkoły, a zatem uzasadnienia wyrzucenia ze szkoły wykraczające poza statut mogą być podstawą do unieważnienia takiej decyzji. Czy szkoła może decydować o makijażu i stroju? Zgodnie z zapisami art. 99 pkt. 3 ustawy Prawo oświatowe szkoła może regulować kwestie ubioru poprzez odpowiednie zapisy w statucie. Jednak nie może ingerować w kwestie dotyczące makijażu uczniów, koloru paznokci czy włosów, ponieważ nie są „elementami” ubioru. Zachęcam do zapoznania się ze stanowiskiem Rzecznika Praw Obywatelskich, który napisał do kuratorów oświaty dotyczący praw szkoły do określania wyglądu uczniów. List znajduje się na stronie bip.brpo.gov.pl. Czy nauczyciel może nakazać uczniowi opuszczenie sali lekcyjnej? Nie. Nakazanie, by uczeń opuścił salę, w której odbywają się zajęcia, jest złamaniem prawa ucznia do nauki, o którym mowa w Konstytucji RP. Jeżeli uczeń otrzymałby zakaz przebywania w danej klasie, nie mógłby wypełniać obowiązku szkolnego lub nauki. Czy można zawiesić ucznia w jego prawach? Zależy. Jeżeli zawieszenie dotyczyłoby np. zakazu udziału w szkolnej dyskotece lub innym podobnym wydarzeniu, to jest ono jak najbardziej legalne, ponieważ nie narusza konstytucyjnego prawa do nauki. Zawieszenie rozumiane jednak jako zakaz uczęszczania na zajęcia edukacyjne jest jednak bezprawne, gdyż godziłoby w konstytucyjne oraz zagwarantowane w prawie międzynarodowym. Jak precyzowane są zasady oceniania uczniów? Zgodnie z art. 98 ust. 8 ustawy Prawo oświatowe zasady i sposób oceniania przedstawia wewnątrzszkolny system oceniania w każdej szkole, który winien być ustalony przez radę pedagogiczną i zawarty w statucie placówki. Nauczyciele mają obowiązek zapoznać z nimi uczniów i ich bezwzględnie przestrzegać. Co podlega ocenianiu w szkole? Zgodnie z art. 44b ust. 1 i 3 ustawy o systemie oświaty ocenianiu podlegają: osiągnięcia edukacyjne (ocenianiu podlega jedynie poziom i postęp w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności zgodnie z wymaganiami określonymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego lub efektów kształcenia i kryteriów weryfikacji w podstawie programowej; zachowanie (ocenie podlega stopień szanowania przez uczniów zasad współżycia społecznego, norm i obowiązków określonych w statucie danej placówki). Czy nauczyciel może wstawić ocenę niedostateczną za brak podręcznika lub zeszytu? Nie. Ocenie podlegają jedynie osiągniecia edukacyjne, nie brak przyborów szkolnych, podręcznika czy zeszytu. Czy nauczyciel może wymagać wiedzy ponadprogramowej, by uczeń mógł uzyskać ocenę celującą? Nie. Umiejętności i wiedza ponadprogramowa mogą zostać wyróżnione dodatkową nagrodą dla ucznia, ale nie mogą być warunkiem koniecznym do uzyskania oceny celującej. Czy szkoła może zakazać wnoszenia telefonów na jej teren? Nie. Zgodnie z art. 99 ust. 4 ustawy Prawo oświatowe, na szkoły został nałożony obowiązek umieszczenia w statucie m.in. przepisów dotyczących przestrzegania warunków wnoszenia i korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń na terenie szkoły. Warto wiedzieć, że szkoła nie ma uprawnień do egzekwowania zakazu wnoszenia telefonów do szkoły w postaci np. przeszukiwania plecaków, toreb czy kurtek. Czy uczeń może obejrzeć swój sprawdzian, kartkówkę, pracę pisemną? Tak. Nauczyciel musi udostępnić poprawione i sprawdzone prace tak uczniowi, jak i jego rodzicom. Czy nauczyciel może zabrać telefon komórkowy ucznia? Nauczyciel może nakazać uczniowi odłożenie telefonu na określone miejsce lub jego wyłączenie, a za niewykonanie takiego polecenia uczeń może zostać ukarany zgodnie z zapisami statutu szkoły. Jednak, niedopuszczalne prawnie jest odebranie uczniowi telefonu siłą. Szkoła nie może rekwirować sprzętu, który należy do ucznia. Jeśli jednak już tak się stało, to warto wiedzieć, że uczeń pełnoletni lub opiekunowie prawni ucznia niepełnoletniego mogą w każdej chwili zażądać wydania rzeczy należących do ucznia, które szkoła ma obowiązek wydać. Za zdeponowane telefony odpowiedzialność ponosi szkoła. Jednak, trzeba pamiętać, że nauczyciel, w ramach stosowania środków wychowawczych, może zabrać telefon po zajęciach uczniowi niepełnoletniemu, ale tylko za wyraźną zgodą jego opiekunów prawnych, którzy z kolei w każdej chwili mogą zażądać wydania sprzętu. Kontakt Małgorzata Chudzińska, Miejski Rzecznik Praw Ucznia w Gdyni rzecznikprawucznia@gdynia.pl 58 527 35 15 Opublikowano: 09.05.2024 12:03 Autor: Paweł Jałoszewski (p.jaloszewski@gdynia.pl) Zmodyfikowano: 10.05.2024 09:00 Zmodyfikował: Paweł Jałoszewski