Zacznijmy od tego, że w polskim ustawodawstwie nie ma jednolitego aktu prawnego, regulującego wszystkie prawa i obowiązki Uczniów „w jednym miejscu”. Wynikają one z powiązania ze sobą zapisów w wielu dokumentach takich jak: Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, której zapisy wskazują na ustawę z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty oraz ustawę z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe; Powszechna Deklaracji Praw Człowieka; Konwencja o Prawach Dziecka; wewnętrzne statuty szkół, które muszą jasno określać prawa i obowiązki uczniów. Podstawową oraz najważniejszą regulacją dotyczącą praw i obowiązków uczniów w Polsce jest art. 70 Konstytucji RP, w której czytamy, że: „1. Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa. 2. Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Ustawa może dopuścić świadczenie niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe za odpłatnością. 3. Rodzice mają wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż publiczne. Obywatele i instytucje mają prawo zakładania szkół podstawowych, ponadpodstawowych i wyższych oraz zakładów wychowawczych. Warunki zakładania i działalności szkół niepublicznych oraz udziału władz publicznych w ich finansowaniu, a także zasady nadzoru pedagogicznego nad szkołami i zakładami wychowawczymi, określa ustawa. 4. Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów. Warunki udzielania pomocy określa ustawa. 5. Zapewnia się autonomię szkół wyższych na zasadach określonych w ustawie”. Do czego macie Prawo? Przeczytajcie poniższy katalog, który nie jest zamknięty: prawo do takiego wychowania, które podnosi Waszą kulturę ogólną i umożliwia, w warunkach równych szans, rozwinięcie swych zdolności, wyrobienie zdrowego rozsądku oraz poczucia odpowiedzialności moralnej i społecznej; prawo do bezpłatnej i powszechnej nauki; prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków nauki; prawo do zapoznania się z programem nauczania, jego treścią, celem i stawianymi wymaganiami, prawo do informacji o wymaganiach edukacyjnych niezbędnych do uzyskania ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych w szkole; prawo do sprawiedliwej, jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu; prawo do do informacji o sposobie sprawdzania osiągnięć edukacyjnych; prawo do informacji o warunkach i sposobie oraz kryteriach oceniania zachowania; prawo do zgłoszenia zastrzeżeń do dyrektora szkoły, jeśli uczniowie i ich rodzice (opiekunowie prawni) uznają, że ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych lub roczna ocena klasyfikacyjna zachowania została ustalona niezgodnie z przepisami prawa; prawo do zawarcia w statucie szkoły zagadnień dotyczących bezpieczeństwa uczniów, katalogu nagród i kar stosowanych wobec uczniów oraz trybu odwołania się od kar; prawo do złożenia skargi; prawo do informacji o warunkach i trybie podniesienia proponowanej oceny; prawo do zapewnienia przez szkołę warunków do rozwoju, przygotowania uczniów do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji sprawiedliwości i wolności; prawo do bezpieczeństwa, wiedzy o bezpieczeństwie i uzyskania pomocy; prawo do godności, prywatności, swobody wypowiedzi, sumienia, myśli i wyznania, do czasu wolnego; prawo do skonsumowania ciepłego posiłku (WAŻNE: to prawo nie obowiązuje wszystkich uczniów, ponieważ obowiązek zapewnienia możliwości korzystania z pomieszczenia, w którym uczeń będzie mógł bezpiecznie i w higienicznych warunkach spożyć posiłek, zgodnie z art. 103 ust. 1 pkt 7 Prawa Oświatowego, dotyczy tylko szkół podstawowych i artystycznych realizujących kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej); prawo do pomocy materialnej (uczniowie zdolni, uczniowie w trudnej sytuacji materialnej); prawo do redagowania i wydawania gazety szkolnej; prawo organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi w porozumieniu z dyrektorem; prawo do organizacji życia szkolnego umożliwiające zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań; prawo do angażowania się w życie szkoły; prawo do tworzenia samorządu szkolnego; prawo wyboru nauczyciela pełniącego funkcję opiekuna samorządu uczniowskiego; prawo do skorzystania z dobrowolnej i bezpłatnej pomocy pedagogiczno-psychologicznej, w tym: rozpoznanie indywidualnych potrzeb uczniów, określenie przyczyn trudności w nauce i niepowodzeń szkolnych, wspieranie uczniów z wybitnymi uzdolnieniami; prawo do nauki w warunkach umożliwiających podtrzymywanie i rozwój tożsamości narodowej, własnej kultury, historii i języka; prawo do powołania w szkole Rzecznika Praw Ucznia jako mediatora w konfliktach między uczniami a nauczycielami. Jakie macie obowiązki? Z zapisów art. 99 ustawy Prawo Oświatowe wynika, że obowiązki ucznia reguluje statut szkoły z uwzględnieniem obowiązków w poniższym zakresie, czyli: właściwego zachowania podczas zajęć edukacyjnych; usprawiedliwiania, w określonym terminie i formie, nieobecności na zajęciach edukacyjnych, w tym formy usprawiedliwiania nieobecności przez osoby pełnoletnie; przestrzegania zasad ubierania się uczniów na terenie szkoły lub noszenia na terenie szkoły jednolitego stroju – w przypadku, o którym mowa w art. 100 (ten artykuł określa warunki wprowadzenia w szkole tzw. mundurków); przestrzegania warunków wnoszenia i korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych na terenie szkoły; właściwego zachowania wobec nauczycieli i innych pracowników szkoły oraz pozostałych uczniów. Kontakt Małgorzata Chudzińska, Miejski Rzecznik Praw Ucznia w Gdyni rzecznikprawucznia@gdynia.pl 58 527 35 15 Opublikowano: 09.05.2024 12:25 Autor: Paweł Jałoszewski (p.jaloszewski@gdynia.pl) Zmodyfikowano: 10.05.2024 09:16 Zmodyfikował: Paweł Jałoszewski