Gdyński Panteon

Kasztelan Antoni (1896 - 1942)

Antoni Kasztelankapitan piechoty i Marynarki Wojennej RP, uczestnik Powstania Wielkopolskiego oraz wojny polsko-bolszewickiej, stracony w niewoli niemieckiej

Urodził na ziemi wielkopolskiej. Już w szkole średniej jako pruski poddany narażał się przynależnością do harcerstwa i kolportowaniem polskich książek. Za walkę w Powstaniu Wielkopolskim odznaczony srebrnym Krzyżem Zasługi. Wielkopolską Szkołę Podchorążych Piechoty w Poznaniu ukończył w stopniu podporucznika, uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, wcześniej ofiarowując Skarbowi Państwa cały swój majątek.

Od 1931 roku służył w Batalionie Morskim w Wejherowie, w 1943 roku przeniesiony do sztabu Dowództwa Floty w Gdyni. Jako szef Samodzielnego Referatu Informacji rozpracował i zlikwidował działające na Wybrzeżu niemieckie komórki szpiegowskie. W kampanii wrześniowej bronił Helu w sztabie admirała Józefa Unruga aż do honorowej kapitulacji. Więziony najpierw z innymi jeńcami w oflagu w Nienburgu, trafił wkrótce na gestapo w Gdańsku. Po dwóch miesiącach tortur, w odwecie za przedwojenną działalność kontrwywiadowczą, osadzono go w Stutthofie jako więźnia politycznego. W obozie włączył się w działalność konspiracyjną, zmontował i obsługiwał krótkofalowe radio.

W grudniu 1941 r. ponownie trafił w ręce gestapo, a w styczniu 1942 r. Sąd Specjalny skazał go na czterokrotną karę śmierci. Wówczas napisał do Niemieckiego Czerwonego Krzyża list protestacyjny: „Na podstawie międzynarodowych praw i zwyczajów muszę wnieść uroczysty protest przeciwko zwolnieniu mnie z niewoli wojennej, uwięzieniu i traktowaniu jako pospolitego więźnia. Jestem oficerem służby czynnej, dostałem się do niewoli z bronią w ręku podczas wojny w dniu 2 października 1939 roku na Helu". List pozostał bez odpowiedzi. 14 grudnia 1942 r. kpt. Kasztelan został zgilotynowany w Królewcu w więzieniu Neubau, jego symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Witomińskim.

ikona