Honorowi obywatele Gdyni

Bartoszewski Władysław (1922 - 2015)

Władysław Bartoszewski główka 126x200Urodził się w lutym 1922 roku. Studiował na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Od września 1940 do kwietnia 1941 był więźniem obozu koncentracyjnego Oświęcim (nr obozowy 4427). W latach 1942-1944 uczestniczył w konspiracyjnej organizacji katolickiej Front Odrodzenia Polski (FOP). Był żołnierzem Armii Krajowej, w latach 1942-1945 pracownikiem Biura Informacji i Propagandy a w latach 1943-1944 Delegatury Rządu, współzałożycielem Rady Pomocy Żydom "Żegota", uczestnikiem powstania warszawskiego 1944. Był członkiem Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj.

Dwukrotnie został uwięziony przez władze komunistyczne: w latach 1946-1948 i 1949-1954. W 1956 r. zaczął "karierę" historyka i kronikarza okupacji niemieckiej, a także zagłady Żydów i powstania w getcie. Od 1982 pracował w redakcji Tygodnika Powszechnego. Profesor Bartoszewski przez wiele lat był wykładowcą KUL i Uniwersytetu Latającego oraz uniwersytetów niemieckich w Monachium, Augsburgu i Eichstätt.

Wielokrotnie występował przeciwko bezprawnym działaniom komunistycznych władz, m.in. podpisując listy protestacyjne intelektualistów do rządu i sejmu PRL. W latach 1963-1981 potajemnie współpracował z Radiem Wolna Europa. Od 1973 do 1985 wykładał historię na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W latach 1972-1983 pełnił funkcję sekretarza generalnego Polskiego PEN Klubu. W latach 1978 - 1981 był członkiem konspiracyjnego Polskiego Porozumienia Niepodległościowego. W 1980 był współzałożycielem Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania działającego przy Komisji Krajowej NSZZ Solidarność. Od 13 grudnia 1981 r. do 28 kwietnia 1982 r. był internowany w ośrodku internowania w Jaworzu. W latach 1983-1990 wykładał gościnnie jako profesor w Monachium, Eichstaett i Augsburg.

Od września 1990 do lutego 1995 pełnił funkcję ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej w Austrii, a od 6 marca do 22 grudnia 1995 r. ministra spraw zagranicznych. Od 1997 r. do końca kadencji w 2001 r. był senatorem Rzeczypospolitej Polskiej. 1 lipca 2000 r. został ponownie mianowany ministrem spraw zagranicznych, funkcję tę pełnił do października 2001.
Od czerwca 2001 roku był przewodniczącym Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Był Przewodniczącym Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej.
Posiadał liczne tytuły naukowe: między innymi profesora (nadany mu w 1983 r. przez rząd Bawarii), doktora honoris causa filozofii i nauk humanistycznych czterech uniwersytetów. W 1995 r. został odznaczony Orderem Orła Białego. Był jednym z pierwszych Polaków, który otrzymał tytuł "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata" w Jerozolimie w 1963 r. Tytuł ten otrzymał za pomoc w ratowaniu osób pochodzenia żydowskiego w czasie okupacji. Od 1991 r. posiadał również honorowe obywatelstwo Izraela. Był autorem około 40 książek i ponad 1200 artykułów.

Władysław Bartoszewski to osoba niezwykła – większość życia przyszło mu spędzić w czasach, które dla wielu były zbyt ciężką próbą – zarówno wojna jak i kilkadziesiąt kolejnych lat zmusiły wiele osób do pochylenia karku, kompromisów, wyrzeczenia się ideałów, wiary i wartości. Władysław Bartoszewski przeszedł przez ten czas wyprostowany. Mało tego – człowiek, który przeżył wojnę był jednym z największych orędowników, współtwórcą i inicjatorem pojednania polsko-niemieckiego. Jego biografia pozwalała mu także budować pomosty między Polakami a Żydami.

Władysław Bartoszewski podczas uroczystości nadania Honorowego Obywatelstwa Gdyni (foto: Tomasz Kamiński)
Władysław Bartoszewski to postać niezwykłego temperamentu. Przez kilkadziesiąt lat nie mógł realizować się w życiu publicznym – doczekał jednak czasu, gdy jego osobowość, niezwykła tolerancja, umiejętność dyplomacji i kompromisu mogły zostać wykorzystane w służbie Rzeczypospolitej. Dwukrotne pełnienie przez niego funkcji ministra spraw za granicznych stało się dobrym wzorcem służby publicznej dla wszystkich stron sceny politycznej. W czasach, gdy niezwykle łatwo przychodzi deprecjonowanie przeciwników politycznych, nikt nie poważył się na czynienie tego w stosunku do jego osoby. To dowód na siłę autorytetu.

Władysława Bartoszewskiego cenili nie tylko politycy. Federacja Regionalnych Związków Gmin i Powiatów RP przyznała tytuły Człowieka Roku 2003 dwóm osobom: Janowi Nowakowi- Jeziorańskiemu i właśnie Władysławowi Bartoszewskiemu. Obaj to Honorowi Obywatele Gdyni... Federacja uzasadniła swój wybór zasługami profesora dla odbudowy Niepodległej Rzeczpospolitej, kształtowania wzorów służby i poświęcenia Ojczyźnie oraz umocnienia pozycji Polski na arenie międzynarodowej.

Postawa i życiorys Władysława Bartoszewskiego inspirowały również ludzi młodych. We wrześniu 2003 roku tytułem „Przewodnika po życiu” uhonorowała go młodzież skupiona w Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży Archidiecezji Lubelskiej. „Szczególnie ważni są dla nas tacy ludzie, którzy mogą pełnić rolę życiowych przewodników. Ludzie, którzy przez swoją postawę i dzieła dają nam klucz do rozumienia świata, wytyczają szlaki, jak konkretnie i na co dzień realizować wartości, które są najważniejsze. Ludzie, którzy uczą wytrwałości i tego, że czasem trzeba pokonać samego siebie, by osiągnąć cel, jaki się wybrało. Ludzie, którzy pokazują, jak patrzeć na świat, aby nie zmarnować życia” – napisali młodzi ludzie ustanawiając to wyróżnienie.

Kapituła poznańskiego medalu Hipolita, także doceniła dorobek Władysława Bartoszewskiego, przyznając mu złotą statuetkę. Uzasadniono to „trwaniem na straży wzorców moralnych i etycznych”.

Życie Władysława Bartoszewskiego zainspirowało znanego historyka Andrzeja Krzysztofa Kunerta do napisania książki „Władysław Bartoszewski – życie i twórczość”.

„Warto być przyzwoitym. Nigdy nie twierdziłem jednak, że się to opłaca” – te słowa wypowiedziane przez dwukrotnie więzionego i internowanego człowieka do tej pory dźwięczą zapewne wielu gdynianom w uszach. Nie dlatego, że są ładne i mądre, ale dlatego, że usłyszeliśmy je od człowieka wiarygodnego...

Rada Miasta Gdyni przyznała Władysławowi Bartoszewskiemu Honorowe Obywatelstwo Gdyni Uchwałą XVII /367/04 z 24 marca 2004 roku.

27 kwietnia 2004 odbyła się uroczystość nadania Honorowego Obywatelstwa Gdyni prof. Władysławowi Bartoszewskiemu. Kwiaty wręcza prezydent Gdyni Wojciech Szczurek. 27.04.2004 Fot. KFP

Władysław Bartoszewski zmarł 24 kwietnia 2015 r. w Warszawie. Pochowany został 4 maja w Alei Zasłużonych na warszawskich Powązkach.

ikona